Kalifornia tronditet nga një tërmet me magnitudë 7 ballë, autoritetet anulojnë paralajmërimet për cunami: Nuk ka dëme
Pasi tërmeti me magnitudë 7 goditi brigjet e Kalifornisë, autoritetet anulojnë paralajmërimet për cunami: Nuk ka d...
Pasi tërmeti me magnitudë 7 goditi brigjet e Kalifornisë, autoritetet anulojnë paralajmërimet për cunami: Nuk ka d...
Detaje nga vrasja makabër në familjen shqiptare, 39-vjeçari e goditi me çekiç bashkëshorten pasi mori nj&eum...
PS tërhiqet nga pikat e rendit të ditës, mbyllet seanca e sotme plenare/ Përplasja e plotë Zhupa-Braçe 5 Dhjet...
Manja në Kuvend: Kemi numrat dhe do t'i anulojmë këto gjoba brenda këtij sesioni parlamentar 5 Dhjetor, 11:43 ...
• Në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ka nisur numërimi mbrapsht për hedhjen e votës. • Qytetarët amerikanë për pak orë do të hedhin votën e tyre për zgjedhjen e pasardhësit të Joe Biden. • Dy kandidatët për president, republikani Donald Trump dhe demokratja Kamala Harris po bëhen po ashtu gati për orët e fundit të fushatave elektorale. • Këto mesazhe mund të jenë vendimtare për amerikanët që nuk kanë votuar ende. • Harris do të shkojë në shtetin e Pensilvanisë, ku do të mbajë mitingje në Allentown, Pittsburgh dhe Filadelfia. • Ajo dhe kundërshtari i saj presidencial kanë kaluar shumë kohë në atë shtet në javët e fundit. • Nga ana tjetër, Trump do të bëjë një turne sot në tre fusha të ndryshme beteje, duke bërë paraqitje në Karolinën e Veriut, Pensilvani dhe Miçigan. • Kandidati republikan, Donald Trump nuk e ka përjashtuar mundësinë e ndalimit të vaksinave nëse zgjidhet në krye të Shtëpisë së Bardhë këtë javë. • Ndërkohë, sipas analizës së Deustche Welle, nëse Trump do të fitojë zgjedhjet më 5 nëntor, kursi i tij i konfrontimit me partnerët europianë mund ta trazojë strukturën politike dhe atë të politikës së sigurisë në BE dhe në NATO. • Zgjedhjet amerikane, sipas një analize të REL, pritet të kenë ndikim të konsiderueshëm në politikën e Uashingtonit kundrejt Iranit. • Nënpresidentja amerikane, Kamala Harris, kandidate e demokratëve për presidente në këto zgjedhje, pritet të çojë përpara politikën me fokus në diplomaci. • Ish-presidenti amerikan, Donald Trump, kandidat i republikanëve, pati udhëhequr me politikën e “presionit maksimal” gjatë mandatit të tij në Shtëpinë e Bardhë, dhe pritet të ketë qasje të ngjashme të ashpër.
26 artikuj për këtë temë.
SHBA- Kandidati republikan, Donald Trump, ka nisur takimin e tij të dytë elektoral në ditën e fundit para zgjedhjeve presidenciale në SHBA, duke u ndalur në Pensilvani pas më herët vizitoi Karolinën e Veriut.
Fjalimi i tij i deritanishëm është fokusuar në retorikën e tij se emigrantët e paligjshëm janë të rrezikshëm dhe se ai do t’i dëbojë ata, nëse zgjidhet.
“5 Nëntori 2024 do të jetë Dita e Çlirimit në Amerikë. Në ditën e parë, unë do të nis programin më të madh të dëbimit të kriminelëve në historinë amerikane. Ne do t’i nxjerrim jashtë”, u shpreh Trump.
Gjithashtu pas Pensilvanisë Trump do të ndalet në Pittsburgh, pastaj në Grand Rapids, Michigan për paraqitjen e tij të fundit të ditës.
SHBA- Një ditë para hapjes së qendrave të votimit në SHBA, Joe Biden u bëri thirrje qytetarëve amerikanë të votojnë. Presidenti në largim postoi një foto të tij me Kamala Harris në Twitter duke thënë se nesër është dita e zgjedhjeve.
Ai u bëri thirrje qytetarëve që të sigurohen në qendrën e votimit ku mund të votojnë përmes platformës përkatëse dhe theksoi se: “E di që Kamala Harris mund ta mposhtë Donald Trumpin , por ju duhet të votoni”.
SHBA- Në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ka nisur numërimi mbrapsht për hedhjen e votës. Qytetarët amerikanë ditën e nesërme do tu drejtohen kotive të votimit për zgjedhjen e pasardhësit të Joe Biden. Zgjedhjet fillimisht ishin një ripërballje e vitit 2020, por ato u përmbysën në korrik kur Presidenti Joe Biden mbylli fushatën e tij dhe mbshteti zëvendëspresidenten Kamala Harris. Pyetja kryesore tani është: A do të ketë Amerika presidenten e saj të parë grua apo një mandat të dytë të Donald Trump?
Kush po udhëheq në sondazhet kombëtare?
Harris pati një epërsi të vogël ndaj Trump në mesataret kombëtare të sondazheve që kur ajo hyri në garë në fund të korrikut, por më pas mbeti papa, siç tregohet në grafikun më poshtë me shifrat e fundit të rrumbullakosura në numrin e plotë më të afërt. Harris pa një rritje në numrat e saj në javët e para të fushatës së saj, duke krijuar një epërsi prej afro 4% në fund të gushtit.
Sondazhet ishin relativisht të qëndrueshme edhe në shtator dhe në fillim të tetorit, por ato janë shtrënguar në dy javët e fundit, siç tregohet në grafikun e mëposhtëm, me linjat e trendit që tregojnë mesataret dhe pikat për rezultatet individuale të sondazheve për secilin kandidat.
Teksa sondazhet kombëtare janë një udhëzues i dobishëm se sa popullor është një kandidat në të gjithë vendin, ato nuk janë mënyra më e mirë për të parashikuar rezultatin e zgjedhjeve. Kjo për shkak se SHBA përdor një sistem me kolegj zgjedhor, në të cilin çdo shteti i jepet një numër votash afërsisht në përputhje me madhësinë e popullsisë së tij. Një total prej 538 votash të kolegjit zgjedhor janë në dispozicion, kështu që një kandidat duhet të arrijë 270 për të fituar.
Ka 50 shtete në SHBA, por për shkak se shumica e tyre pothuajse gjithmonë votojnë për të njëjtën parti, në realitet ka vetëm një pjesë të vogël ku të dy kandidatët kanë shanse për të fituar. Këto janë vendet ku zgjedhjet do të fitohen dhe do të humbasin dhe njihen si shtete të fushëbetejës ose “shtete të lëkundur”.
Kush po fiton në sondazhet në “shtetet e lëkundur”?
Për momentin, epërsia në “shtetet e lëkundur” është aq e vogël sa është e pamundur të dihet se kush është me të vërtetë përpara duke parë mesataret e sondazheve. Sondazhet janë krijuar për të shpjeguar gjerësisht se si ndihet publiku për një kandidat ose një çështje, jo për të parashikuar rezultatin e një zgjedhjeje aq më tepër kur të dhënat janë më pak se 1%.
Është gjithashtu e rëndësishme të mbani mend se sondazhet individuale të përdorura për të krijuar këto mesatare kanë një diferencë gabimi prej rreth 3% deri në 4%, kështu që secili kandidat mund të jetë më mirë ose më keq sesa sugjerojnë numrat aktualisht.
Nëse shikoni tendencat që kur Harris u bashkua me garën, ai nxjerr në pah disa dallime midis shteteve. Në Arizona, Xhorxhia, Nevada dhe Karolina e Veriut, drejtimi ka ndryshuar disa herë që nga fillimi i gushtit, por Trump ka një epërsi të vogël në të gjitha për momentin.
Në tre shtetet e tjera Michigan, Pensilvani dhe Wisconsin Harris kishte udhëhequr që nga fillimi i gushtit, ndonjëherë me 2-3%, por sondazhet janë shtrënguar ndjeshëm dhe Trump tani ka një epërsi shumë të vogël në Pensilvani.
Të tre këto shtete kishin qenë bastione demokratike përpara se Trump t’i kthente të kuqe në rrugën e tij për të fituar presidencën në 2016. Biden i rimori ato në 2020 dhe nëse Harris mund të bëjë të njëjtën gjë, atëherë ajo do të jetë në rrugën e duhur për të fituar zgjedhjet.
Një shenjë se si ka ndryshuar gara që kur Harris u bë kandidate demokrate, në ditën që Biden u largua nga gara, ai ishte pas Trumpit me gati 5% mesatarisht në 7 shtetet e skuadrës.
Në Pensilvani, Biden ishte prapa me gati 4.5% kur u largua, siç tregon grafiku më poshtë. Është një shtet kyç për të dyja fushatat pasi ka numrin më të madh të votave elektorale nga të shtatë dhe për këtë arsye fitimi e bën më të lehtë arritjen e 270 votave të nevojshme./BBC
SHBA- Kamala Harris dhe Donald Trump po luftojnë deri në votën e fundit për të fituar epërsinë në zgjedhjet e nesërme. Megjithatë, ekziston një mundësi e ulët që gara në SHBA të përfundojë me barazim. Kjo ka të bëjë me makinerinë e Kolegjit Zgjedhor të SHBA-së, sistemi fituesi merr gjithçka që përcakton se cili kandidat presidencial do të fitojë Shtëpinë e Bardhë.
Kolegji Zgjedhor përbëhet nga 538 vota, të shpërndara në përmasa të ndryshme midis pesëdhjetë shteteve plus Distriktin e Kolumbisë. Prandaj, një barazim midis dy kandidatëve presidencialë është teorikisht i mundur. Harris dhe Trump mund të marrin secili nga 269 vota elektorale me të dy kandidatët të paaftë për të arritur shumicën e votave elektorale të nevojshme për t’u bërë president.
Ngërçe të ngjashme kanë ndodhur dy herë në historinë e SHBA, në 1800 dhe 1824.
Çfarë ka ndodhur kur ka pasur barazim në të kaluarën?
Në zgjedhjet e vitit 1800, demokratët-republikanët e Thomas Jefferson mundën presidentin aktual federalist John Adams.
Në atë kohë, kandidatët presidencialë kishin një “shok” nga një shtet tjetër, i ngjashëm me kandidatët e sotëm për nënkryetar. Zgjedhësit duhej të hidhnin nga dy vota secili: kandidati me më shumë vota do të bëhej president, ndërsa kandidati me më shumë vota do të bëhej nënkryetar.
Megjithatë, demokratë-republikanët nuk u koordinuan mirë, duke rezultuar në kandidatin e tyre për president (Jefferson) duke marrë të njëjtin numër votash si kandidati i tyre për nënpresident (Aaron Burr).
Prandaj, zgjedhjet u vendosën nga Dhoma e Përfaqësuesve duke përdorur një rregull me një shtet, një votë pas një bllokimi të gjatë që pothuajse rezultoi në një konfrontim ushtarak, siç ka vënë në dukje Sanford Levinson, një profesor në Shkollën Juridike të Universitetit të Teksasit .
Për këtë arsye u prezantua amendamenti i 12-të , i cili ende rregullon zgjedhjen e presidentit të SHBA-së. Ai sqaron se zgjedhësit “do të emërtojnë në fletëvotimet e tyre personin për të cilin ka votuar si President, dhe në fletë votimi të veçanta personin për të cilin ka votuar si Zëvendës President”, për të shmangur çdo lidhje të mundshme midis kandidatëve nga e njëjta parti.
Megjithatë, ekziston mundësia që asnjë kandidat të mos marrë shumicën e numrit të përgjithshëm të zgjedhësve të emëruar – aktualisht, ky prag vendimtar është 270.
Kjo në fakt ndodhi në 1824, kur Andrew Jackson mori 99 vota, John Quincy Adams 84, William Crawford 41 dhe Henry Clay 37. Të gjithë këta kandidatë ishin nga e njëjta parti politike Demokratike-Republikane, e cila u nda në fraksione rajonale.
Amendamenti i 12-të thotë se në raste të tilla, Dhoma e Përfaqësuesve do të zgjedhë menjëherë presidentin me votim nga tre zgjedhjet kryesore të zgjedhësve. Votat merren nga shteti, ku secili shtet ka një votë dhe kërkohet një shumicë e thjeshtë.
Kjo do të thotë se Wyoming, shteti më i vogël në SHBA me më pak se 600,000 njerëz, do të kishte të njëjtin fjalë në zgjedhjen e një presidenti të ri si Kalifornia, e cila ka pothuajse 40 milionë banorë (edhe pse Wyoming emëron vetëm tre zgjedhës dhe Kalifornia 54).
Për më tepër, zgjedhja e presidentit të ri do të varet nga përbërja e Dhomës së Përfaqësuesve, e cila do të votohet paralelisht me zgjedhjet presidenciale.
SHBA- Teksa kandidatët kanë mbyllur fushatën e tyre dhe nesër më 5 nëntor nis dita e zgjedhjeve, ku do votohet për presidentin e ri të SHBA-ve, mediat kanë publikuar edhe situatën nga kampet respektive dhe mesazhet e fundit të dy garuesve.
Kandidatja demokrate, Kamala Harris, tha se ndihet mirë në prag të votimit të nesërm. Këto ishin ndjenjat e saj në prag të votimit, teksa iu përgjigj mediave. Gjithashtu Kama, teksa u largua për në Pensilvani për fazat e fundit të fushatës, tregoi gishtin e madh lart si shenjë optimizmi për gazetarët shoqërues.
Kurse Fushata e Donald Trump u ka dërguar një mesazh celular mbështetësve duke u kërkuar të shkojnë të votojnë. Mesazhi shoqërohet me shprehjen: “Nesër qëndrojmë kundër Kamalës dhe deklarojmë se nuk mund ta durojmë më”.
SHBA- Më shumë se 78 milionë njerëz kanë votuar tashmë përpara ditës së zgjedhjeve nesër. Kjo do të thotë se më shumë se gjysma e 150 milionë amerikanëve që pritet të hedhin votën e tyre e kanë bërë tashmë këtë.
Korrespondenti i Sky News në Amerikën e Veriut, Anthony Zurcher, ka vërejtur disa tendenca nga të dhënat që disa shtete kanë publikuar:
Republikanët duket se po humbasin kujdesin e tyre për votimin e hershëm: Ata përfaqësojnë 36.1% të votave të hershme të hedhura në mbarë vendin (nga 30.5% në 2020), ndërsa demokratët përbëjnë 38.9% (44.8% në 2020)
Gratë po marrin pjesë në një numër të madh: Në gjashtë shtetet që raportojnë të dhëna gjinore, gratë kanë hedhur 54.2% të votave të parakohshme deri më tani, që është më e lartë se në exit poll-et e vitit 2020
Duke parë shtetet kryesore, ka sinjale të përziera: Mbi 50% e votuesve me të drejtë vote tani kanë votuar në Gjeorgji, me pjesëmarrje të hershme pak më të bardhë dhe më të vjetër se votimi i hershëm në 2020, duke përfituar potencialisht Donald Trump. Por në Pensilvani, më shumë demokratë të regjistruar kanë votuar se republikanët, edhe pse me një diferencë më të vogël se në vitin 2020, kur Joe Biden fitoi shtetin.
SHBA- Me vetëm një ditë deri në zgjedhjet në SHBA, le të hedhim një vështrim prapa në disa momente të spikatura nga muajt e fundit.
27 qershor: Gjatë një debati televiziv midis Joe Biden dhe Donald Trump, performanca e dobët e Biden shënoi një pikë kthese që përfundimisht e çoi atë në tërheqjen e tij nga gara.
13 korrik: Trump u qëllua gjatë një mitingu në Pensilvani. Në këtë incident, plumbi kapi veshin. Siç shihet në foto ai shfaqet me vesh të gjakosur dhe duke ngritur grushtin teksa po e përcillnin agjentët e shërbimit sekret.
15 korrik: Në një lëvizje befasuese, Trump zgjodhi JD Vance si zgjedhjen e tij për nënpresident. Autori i “The Hillbilly Elegy” dikur ka qenw një kritik i ashpër i Trump, por që atëherë ai është bërë një mbështetës i vendosur i ideve të ish-presidentit.
22 korrik: Joe Biden miratoi Kamala Harris për të marrë mantelin e fushatës presidenciale. Harris tha se ajo ishte e nderuar dhe do të bënte gjithçka në fuqinë e saj “për të mposhtur Donald Trump“.
6 gusht: Guvernatori i Minesotës Tim Walz u zgjodh si kandidati demokrat i Harris për nënpresident . Ai është përshkruar si “popullor”.
23 gusht: Kandidati i pavarur Robert F Kennedy Jr u tërhoq nga gara dhe deklaroi mbështetjen e tij pas Donald Trump. “Kam sigurinë se kjo është ajo që duhet të bëj,” tha ai.
10 shtator : Miliona në SHBA panë Kamala Harris dhe Donald Trump të përballen në një debat 90-minutësh të transmetuar drejtpërdrejt në ABC News.
SHBA- Sekretari i Përgjithshëm i Aleancës Euroatlantike, Mark Rutte, tha se NATO do të punojë me këdo që fiton zgjedhjet në SHBA dhe do të bëjë gjithçka për të qëndruar e bashkuar.
“Ne do të bashkëpunojmë me Kamala Harris, do të bashkëpunojmë me Donald Trump dhe do të sigurojmë që Aleanca të mbetet e bashkuar. Nuk kam asnjë dyshim, sepse kjo është në interesin tonë dhe në interesin e SHBA-së”, tha Rutte gjatë një konference të përbashkët shtypi në Berlin me kancelarin gjerman Olaf Scholz.
Sipas tij, SHBA-ja do të mbetet e përkushtuar ndaj NATO-s.
“Ata e dinë se nëse Putini ka sukses në Ukrainë, atëherë një Rusi e guximshme do të jetë në krahun tonë lindor, kërcënim i drejtpërdrejtë për territorin e NATO-s”, tha ai.
Kur mori detyrën më 1 tetor, Rutte, i cili në të kaluarën ishte kryeministër i Holandës për 14 vjet, tha se nuk ishte i shqetësuar për rezultatin e zgjedhjeve në SHBA.
“Unë i njoh shumë mirë të dy kandidatët dhe kam punuar me Donald Trump për katër vjet,” tha aso kohe Mark Rutte.
SHBA- Presidenti amerikan, Joe Biden, po mungon dukshëm në fushatën e fundit të demokratëve. Presidenti do ta kalojë ditën në Shtëpinë e Bardhë.
Ndërsa nga ana tjetër, gruaja e tij Jill po shkon në Karolinën e Veriut, e veshur me fustanin “vote” të Christian Sirianos, i njëjti fustan që kishte veshur pas debatit katastrofik të së shoqit.
Demokratët nuk janë të vetëm që u mungon një “lojtar” kyç, ndërsa Donald Trump dhe JD Vance po mbajnë mitingje, gratë e tyre nuk shihen askund. Nga ana tjetër, bashkëshorti i Kamala Harris, Doug Emhoff është në Karolinën e Veriut.
SHBA- Donald Trump thotë se do t’i jepte fund luftës së Rusisë në Ukrainë nëse kthehet në Shtëpinë e Bardhë, por çdo marrëveshje e nxituar ka të ngjarë ta lërë Kievin shumë më të dobët dhe sigurinë evropiane në rrezik edhe më të madh.
Një tjetër pikë e rëndësishme që presidenca Trump do të kërkonte të ndikojë menjëherë është konflikti i përshkallëzuar midis Iranit dhe Izraelit. Trump iu afrua një lufte direkte me Teheranin gjatë mandatit të tij të parë në detyrë dhe kufizimi i mëparshëm mund t’i hapte vendin konfrontimit të drejtpërdrejtë këtë herë.
Pastaj është sfida dërrmuese afatgjatë e paraqitur nga Kina, me Korenë e Veriut një tjetër dhimbje koke në rritje, veçanërisht pasi Trump u përpoq, por dështoi të tërheqë liderin e shtetit hermit gjatë qëndrimit të tij të parë si komandant i përgjithshëm.
Me zgjedhjet në SHBA në teh të thikës, kryeqytetet armiqësore dhe miqësore anembanë botës kanë luajtur atë që një Shtëpi e Bardhë e dytë Trump mund të nënkuptojë për interesat e tyre përkatëse kombëtare dhe për kërcënimet më urgjente të sigurisë globale.
Historia e paparashikueshmërisë së Trump është një sfidë për armiqtë tradicionalë, por edhe për aleatët më të afërt të Uashingtonit, veçanërisht anëtarët e tjerë të aleancës së NATO-s. Kandidati republikan nuk e ka fshehur zhgënjimin e tij sesi SHBA-ja ka financuar për dekada me batanijen e sigurisë që mbron Evropën.
Gjatë mandatit të tij të parë si president, Trump kërcënoi se do të tërhiqte SHBA-në nga aleanca, një veprim që pothuajse me siguri do të tingëllonte si vdekje. Megjithatë, retorika e tij ndihmoi për të nxitur aleatët të gërmojnë më thellë në xhepat e tyre dhe të shpenzojnë më shumë për ushtritë e tyre.
Por dëmi i viteve të nën-investimit është i thellë dhe ritmi i rimëkëmbjes është shumë i ngadaltë që aleatët evropianë të NATO-s dhe Kanadaja të qëndrojnë në mënyrë të besueshme si një forcë e fuqishme ushtarake në çdo kohë së shpejti.
Për sa i përket menjëhershmërisë kur bëhet fjalë për krizat globale, ndikimi i një fitoreje të Trump më 5 nëntor do të ndihej më së shumti nga Ukraina dhe gjithashtu nga Irani. Kandidati presidencial ka pohuar vazhdimisht se ai do t’i jepte fund luftës në Ukrainë, por pa shpjeguar se si dhe si do të dukej paqja.
Megjithatë, në një tregues se ku qëndrojnë prioritetet e tij, ai ka akuzuar presidentin ukrainas Volodymyr Zelensky se është “shitësi më i madh në tokë” për sigurimin e dhjetëra miliarda dollarëve në armë dhe ndihmë të tjera që Uashingtoni i ka dhënë Kievit.
Megjithatë, së bashku me gatishmërinë e Ukrainës për të luftuar, ndihma ushtarake është arsyeja më e madhe pse Ukraina ka arritur t’i rezistojë pothuajse 1000 ditëve të luftës së Vladimir Putinit.
Në të kundërt, nënpresidentja e SHBA-së, Kamala Harris, e cila po konkurron për postin e lartë, e ka bërë të qartë se ajo e sheh mbështetjen e vazhdueshme për Ukrainën si jetike për interesat e SHBA-së dhe Perëndimit sa edhe për Kievin, një qëndrim shumë më i njohur që i bën jehonë pikëpamjen e partnerëve të saj në NATO.
Ndërsa mbështetja e SHBA për Ukrainën do të ndryshonte padyshim nën një administratë Trump, kjo nuk është njësoj si lehtësimi i një dorëzimi të plotë. Ish-presidenti, i cili e portretizon veten si marrëveshjet përfundimtare dhe ka miratuar një slogan të ri zgjedhor, “Trump do ta rregullojë atë”, nuk do të dëshirojë të mbahet përgjegjës për thithjen totale të Ukrainës në orbitën e Putinit.
Putin dhe Irani
Marrëdhënia e tij me presidentin rus është një dinamikë veçanërisht interesante. Kur ishte president, ai tha në mënyrë famëkeqe se u besonte mohimeve të Putin mbi agjencitë e tij të inteligjencës kur bëhej fjalë për pretendimet për ndërhyrjen ruse në zgjedhjet e vitit 2016 në SHBA.
Por, me këshillat e duhura, a mund të jetë në gjendje një president i ardhshëm Trump të përdorë lidhjen e tij me Putinin në avantazhin e Perëndimit? Së paku, ai shton një nivel të ri të paparashikueshmërisë, që është ndoshta elementi më i rëndësishëm kur bëhet fjalë për vlerësimin e ndikimit të mundshëm në botën e një mandati të dytë të Trump.
Sa i përket Iranit, në kontrast të plotë me qasjen e tij ndaj luftës së Rusisë në Ukrainë, një president i ardhshëm Trump mund të mbështesë një mbështetje shumë më të madhe ushtarake amerikane për konfliktin e Izraelit kundër Teheranit dhe përfaqësuesve të tij, ndoshta edhe përfshirjen e drejtpërdrejtë të forcave amerikane në sulmet ndaj Iranit.
Trump ka një qëndrim edhe më të ashpër ndaj Teheranit dhe ambicieve të tij bërthamore sesa administrata e Joe Biden. Vendimi i tij për të prishur një marrëveshje të madhe bërthamore me Iranin ishte një nga aktet e tij më të rëndësishme të politikës së jashtme gjatë katër viteve të tij si president.
Është gjithashtu personale, me Iranin të akuzuar për hakerimin e fushatës së Trump në muajt e fundit, një sulm që me siguri vetëm do të rriste tensionet me Iranin gjatë çdo mandati të dytë të Trump.
SHBA- Miliona amerikanë kanë votuar paraprakisht, personalisht ose me postë, dhe miliona të tjerë do të votojnë ditën e zgjedhjeve. Çdo shtet ka një proces dhe grup rregullash të ndryshme për numërimin e votave.
Më poshtë është koha kur do të mbyllen votimet në shtetet kryesore natën e zgjedhjeve dhe çfarë të presim nga raportimi i rezultateve të votimeve.
XHORXHIA- 16 vota elektorale
Votimet mbyllen në orën 7:00 pasdite (ora 01:00 e Shqipërisë).
Votat e hershme dhe ato me postë do të raportohen herët në mbrëmje, me votat e Ditës së Zgjedhjeve që do të raportohen më pas. Ka gjasa që qarqet më të vogla, rurale, të raportojnë pjesën më të madhe të votave përpara qarqeve më të mëdha, urbane. Pothuajse të gjitha votat e shtetit pritet të raportohen natën e zgjedhjeve.
Votimi i hershëm përfundoi më 1 nëntor. Fletët e votimit me postë duhet të pranohen deri më 5 nëntor ose më herët. Procesimi i fletëve të votimit filloi më 21 tetor.
KAROLINA E VERIUT – 16 vota elektorale
Votimet mbyllen në orën 7:30 pasdite (ora 01:30 e Shqipërisë).
Një ligj i ri mund të vonojë raportimin e votave të hershme, kështu që rezultatet e para nga shumë qarqe do të jenë votat me postë. Votat e hershme ka të ngjarë të raportohen më pas, të ndjekura nga votat e Ditës së Zgjedhjeve. Pothuajse të gjitha votat e shtetit pritet të raportohen natën e zgjedhjeve, por fletët provizore të votimit, të cilat mund të përbëjnë një pjesë më të madhe të totalit për shkak të ligjeve të reja për identifikimin e votuesve dhe ndikimit të Uraganit Helene, do të numërohen më vonë.
PENSILVANIA- 19 vota elektorale
Votimet mbyllen në orën 8:00 pasdite (ora 02:00 e Shqipërisë).
Votimi i hershëm përfundoi më 29/10 në pjesën më të madhe të shtetit. Fletët e votimit me postë duhet të mbërrijnë më 5/11 ose më parë. Përpunimi i fletëve të votimit fillon në Ditën e Zgjedhjeve. Raportimi i votave do të ndryshojë sipas qarkut, por qarqet e mëdha ka të ngjarë të raportojnë numra të mëdhenj të votave me postë pak pas mbylljes së votimeve. Mund të duhen disa ditë për të raportuar të gjitha votat me postë, pasi zyrtarët e zgjedhjeve nuk mund të fillojnë përpunimin e këtyre fletëve të votimit deri ditën e zgjedhjeve.
MIÇIGAN – 15 vota elektorale
Votimet mbyllen në orën 8:00 dhe 9:00 pasdite (ora 02:00 dhe 03:00 e Shqipërisë),
Votimi i hershëm përfundon më 3 nëntor. Fletët e votimit me postë duhet të mbërrijnë më 5 nëntor ose më parë. Përpunimi i fletëve të votimit filloi më 28 tetor. Modelet e raportimit të votave do të ndryshojnë sipas qarkut. Ndërsa shteti zakonisht raporton pothuajse të gjitha votat deri të mërkurën në mesditë, disa nga qarqet më të mëdha të shtetit, veçanërisht Qarku Wayne (ku ndodhet Detroit), shpesh përfundojnë raportimin herët të mërkurën.
ARIZONA- 11 vota elektorale
Votimet mbyllen në orën 9:00 pasdite (ora 03:00 e Shqipërisë),
Asnjë votë nuk raportohet për një orë pasi mbyllen votimet. Rezultatet e para janë zakonisht votat e hershme dhe fletët e votimit me postë që kanë mbërritur më herët. Raportimi i fletëve të votimit me postë që mbërrijnë më vonë dhe atyre që dorëzohen në Ditën e Zgjedhjeve mund të vazhdojë për disa ditë. Votimi i hershëm përfundoi më 1 nëntor. Fletët e votimit me postë duhet të mbërrijnë më 5 nëntor ose më parë. Fletët e votimit përpunohen sapo të mbërrijnë.
WISCONSIN- 10 vota elektorale
Votimet mbyllen në orën 9:00 pasdite (ora 03:00 e Shqipërisë).
Raportimi i votave do të ndryshojë sipas qarkut. Ndërsa shteti zakonisht raporton pothuajse të gjitha rezultatet e tij natën e zgjedhjeve, disa komuna të mëdha ka të ngjarë të raportojnë fletët e votimit me postë dhe votat e hershme herët të mërkurën.
Votimi i hershëm përfundon më 3 nëntor. Fletët e votimit me postë duhet të mbërrijnë më 5 nëntor ose më parë. Përpunimi i fletëve të votimit fillon në Ditën e Zgjedhjeve.
NEVADA- 6 vota elektorale
Votimet mbyllen në orën 10:00 pasdite (ora 04:00 e Shqipërisë).
Nuk raportohet asnjë votë deri sa të mbyllen të gjitha vendvotimet në shtet, kështu që mund të ketë një pritje për rezultatet e para. Shteti do të vazhdojë të numërojë për disa ditë, dhe Nevada pranon fletët e votimit që kanë postuar në Ditën e Zgjedhjeve nëse ato mbërrijnë deri më 9 nëntor. Votimi i hershëm përfundon më 1 nëntor. Fletët e votimit me postë duhet të jenë postuar deri në më 5 nëntor ose më herët, por mund të mbërrijnë deri më 9 nëntor dhe ende të numërohen. Përpunimi i fletëve të votimit filloi më 21 tetor.
SHBA- Disa shtete të SHBA janë përgatitur për trazira të mundshme civile në ditën e zgjedhjeve dhe ditët në vijim. Garda Kombëtare u aktivizua të hënën në shtetin Uashington, Oregon dhe Nevada si një masë paraprake. Trupat do të qëndrojnë në gatishmëri deri më 7 nëntor si masë paraprake.
Kjo vjen pasi kutitë e votimit në shtetin Oregon dhe Uashington u shkatërruan. Personi i dyshuar për ndezjen e zjarreve është një metalpunues me përvojë dhe mund të jetë duke planifikuar sulme shtesë, thanë autoritetet javën e kaluar.
Vëzhguesit e kutive të votimit janë punësuar për të ofruar siguri gjatë gjithë kohës pas atyre sulmeve. Policia po punon ende për kapjen e autorit të përfshirë në zjarrvënien. Guvernatori i Uashingtonit, Jay Inslee, iu drejtua zjarrit të kutive të votimit në një njoftim për shtyp të premten, duke njoftuar se Garda Kombëtare është vendosur në gatishmëri.
Ai shpjegoi se vendimi i tij vjen pas paralajmërimeve mbarëkombëtare të Departamentit të Sigurisë Kombëtare të SHBA-së në lidhje me kërcënimet ndaj infrastrukturës zgjedhore dhe aktiviteteve të tjera të fundit që kanë ndodhur në Uashingtonin jugperëndimor.
Në Oregon, guvernatori Tina Kotek tha në një deklaratë të premten se Garda Kombëtare është gati ndërsa liderët politikë bëjnë thirrje për protesta paqësore, sipas CNN. Javën e kaluar, Guvernatori i Nevadës Joe Lombardo deklaroi se aktivizoi trupat për të siguruar "në përgatitje për një ditë zgjedhjesh të sigurtë dhe të qetë". Ai shpjegoi se pasqyra e vendimit është përgatitja rutinë e shtetit për zgjedhjet e kaluara.
Sipas njoftimit, Lombardo tha se 60 trupa do të aktivizohen në gjendje gatishmërie dhe do të vendosen në objektet e Gardës Kombëtare të Nevadës në Carson City dhe Las Vegas. Tre shoqata të zbatimit të ligjit që përfaqësojnë agjenci nga i gjithë vendi, Sherifët e Qarkut të Madh të Amerikës, Shoqata Kombëtare e Sherifëve dhe Shoqata e Shefave të Qyteteve të Mëdha, thanë në një deklaratë të përbashkët se autoritetet kanë qenë në përgatitje për më shumë se një vit e gjysmë drejtues deri në zgjedhje dhe kërkoi nga qytetarët që të jenë vigjilentë gjithashtu.
"Gjithmonë, shoqatat inkurajojnë të flasin publikisht nëse janë dëshmitarë të ndonjë gjëje të dyshimtë ose të pazakonshme me aktivitete zgjedhore. Nëse "Shiko Diçka, Thuaj Diçka", dhe lejoni që forcat e ligjit të hetojnë dhe të përcaktojnë rezultatin e rrethanave të dyshimta për ngjarje të lexuara", thuhet në deklaratë.
SHBA- Wisconsin, një shtet në pjesën qendrore të Shteteve të Bashkuara, që njihet për prodhimet e bulmetit dhe të birrës, është njëri prej shteteve përcaktuese në zgjedhjet presidenciale të vitit 2024. Me një histori garash shumë të ngushta zgjedhore, 10 votat elektorale të shtetit Wisconsin mund të përcaktojnë se kush do të jetë presidenti i ardhshëm.
Dy partitë kryesore po investojnë shumë në Wisconsin, të vetëdijshëm për rëndësinë e tij për të përcaktuar fituesin e zgjedhjeve. Ndërkohë që kandidatët po bëjnë ndalesa të shpeshta në këtë shtet, që nga qyteti i saj më i madh Miluaki e deri tek qytetet më të vogla, votuesit në Wisconsin e gjejnë veten në qendër të procesit demokratik të Amerikës.
Wisconsin është aktualisht njëri nga shtatë shtetet e pavendosura që mund të përcaktojnë fituesin e zgjedhjeve presidenciale të vitit 2024. Ky shtet, që gjendet në pjesën qendrore të Shteteve të Bashkuara është i njohur për prodhimet e bulmetit dhe kulturën e konsumit të birrës, si dhe për gara tejet të ngushta zgjedhore. Në dy zgjedhjet e fundit, ndryshimi mes fituesit dhe humbësit ka qënë më i vogël se 1 për qind. Profesori Barry Burden sqaron karakteristikat e këtij shteti.
“Ka diçka magjike në Wiskonsin, karakteristikat demografike të grupeve që favorizojnë dy partitë baraspeshojnë njëri-tjetrin. Kur demokratët për shembull fitojnë përkrahje nga një grup në rritje – si votuesit e zonave urbane në Madison - republikanët arrijnë përkrahje në nivele të barabarta përmes votuesve në zona rurale, apo atyre që jetojnë jashtë qendrave urbane”.
Por përkundër këtyre zgjedhjeve historikisht të ngushta, kandidatët demokratë kanë fituar në Wisconsin deri në vitin 2016.
“Viti 2016 ishte një tronditje e vërtetë për republikanët dhe për demokratët. Ishte befasi që një kandidat republikan fitoi në një shtet pas aq shumë ciklesh zgjedhore – qysh nga mesi i viteve ‘80-të. Hera e fundit kur një republikan kishte fituar në këtë shtet ishte në vitin 1984. Ky zhvillim i alarmoi të dyja partitë se diçka po ndodhte në këtë shtet. Për Trumpin, ishin votuesit në zona rurale dhe votuesit që jetojnë jashtë qyteteve të mëdha, të cilët e mbështetën dhe mendoj mungesa e vëmendjes nga kandidatja demokrate Hillary Clinton. Është fakt i njohur se ajo nuk e vizitoi këtë shtet”, thotë profesori Burden.
Presidenti Joe Biden e riktheu përkrahjen për demokratët në Wisconsin në zgjedhjet e vitit 2020. Por kandidatja demokrate Kamala Harris nuk po ia lë rastësisë. Ajo e nisi fushatën e saj nga Miluaki. Republikanët po ashtu organizuan kuvendin e tyre në Wisconsin. Si edhe në shtete të tjera, çështja kryesore për votuesit në Wisconsin është ekonomia. Por është edhe një çështje tjetër që mund të jetë thelbësore.
“Aborti është bërë çështje kryesore, ndoshta më shumë se në pjesët tjera të vendit. Kur Gjykata e Lartë mori vendimin që shfuqizoi vendimin për mbrojtjen me Kushtetutë të abortit (Roe v. Wade), pati më shumë rëndësi në Wiskonsin se në shtetet e tjera, ngaqë deri në atë moment aborti kishte qenë i ligjshëm dhe po ofrohej në tërë shtetin. Por gjatë javës kur u shpall vendimi, klinikat që ofronin abortin si shërbim e ndërprenë atë dhe çështja e abortit po i largon disa gra, sidomos gratë e shkolluara, nga mbështetja për Partinë Republikane", thotë Burden.
Profesori Burden thotë se një grup i rëndësishëm që duhet vëzhguar është ai i afrikano-amerikanëve.
“Afrikano-amerikanët përbëjnë vetëm rreth 6 për qind të popullsisë në këtë shtet. Ata votojnë në shkallë më të ulët se votuesit e bardhë, por ata janë përkrahës të mëdhenj të demokratëve, edhe pse më pak këto vitet e fundit. Siç ishte edhe prirja në nivel kombëtar, votuesit afrikano-amerikanë kanë filluar paksa të migrojnë në drejtim të republikanëve, sidomos votuesit e rinj afrikano-amerikanë”.
Eksperti Burden thotë se në rezultatin e zgjedhjeve në shtetin Wisconsin ndikim mund të ketë edhe ndonjë kandidatët i tretë.
“Çfarëdo përqindje, sado e vogël që i shkon një kandidati të pavarur, apo një kandidati të një partie të vogël, mund të ketë rëndësi. Ekziston një traditë e kandidatëve të tillë, që dalin mirë në Wiskonsin. Jill Stein, kandidatja e Partisë së Gjelbër këtë vit, ishte gjithashtu kandidate në vitin 2016 dhe fitoi rreth 100,000 vota. Hillary Clinton humbi ndaj Donald Trump me një diferencë prej rreth 20 mijë votash. Pra, ekzistojnë prova që një kandidat mund të marrë aq vota, sa të ndikojë në rezultatin e përgjithshëm”.
Sipas anketave, zgjedhjet në Wisconsin janë të paparashikueshme. Por, një gjë mund të parashikohet: pjesëmarrja e lartë në votime. Ky shtet zakonisht renditet në mesin e pesë shteteve në nivel kombëtar sa i përket pjesëmarrjes në votime./ VOA
SHBA- BE-ja po përgatitet për rikthimin e mundshëm në pushtet të ish-presidentit amerikan Donald Trump. Intervistat treguan se blloku ka kërkuar të ulë varësinë dhe mbështetjen e tij nga SHBA, pavarësisht se kush zgjidhet, me politikëbërësit që shprehin më shumë besim, duke pasur parasysh se ata tashmë kanë përjetuar një mandat të Trump, vuri në dukje e përditshmja amerikane. Megjithatë, plane të ndryshme emergjence janë formuluar për tu marrë me situatën nëse kandidati republikan mundi rivalen e tij demokrate, Kamala Harris.
“Një gjë është e qartë: ne nuk jemi ulur këtu si një lepur i ngecur në gardh. Pavarësisht se kush fiton zgjedhjet në SHBA, fokusi i vëmendjes së SHBA në të ardhmen do të jetë gjithnjë e më shumë në Indo-Paqësorin. Evropianët do të duhet të bëjnë edhe më shumë për sigurinë e tyre”, tha zëdhënësi i Ministrisë gjermane të Mbrojtjes Michael Stempfle për gazetën.
BE-ja ka eksploruar opsione për të qenë e pavarur nga Trump për sigurinë e saj, pasi gjatë kohës së tij të parë në detyrë ai vazhdimisht u bëri presion aleatëve të NATO-s atje për të kontribuar më shumë për sigurinë kolektive, madje kërcënoi se do të dilte krejtësisht nga blloku i udhëhequr nga SHBA, duke i lënë evropianët vetëm. Ndërsa një qëndrim i tillë është lidhur kryesisht vetëm me ish-presidentin, ai pritet të vazhdojë me figura të tjera në Shtëpinë e Bardhë pavarësisht.
“Është fakt që Joe Biden është ndoshta presidenti i fundit që është vërtet transatlantik në kuptimin tradicional për sa i përket karakterit dhe karrierës së tij. Kjo është arsyeja pse Evropa duhet të marrë më shumë përgjegjësi, veçanërisht kur bëhet fjalë për sigurinë,” tha zëvendëskryetari i komitetit parlamentar gjerman për punët e jashtme, Thomas Erndl.
Blloku gjithashtu po përgatitet për një luftë të re tregtare potenciale me Trump. Herën e fundit që ishte në detyrë, ai vendosi tarifa të ashpra për çelikun dhe aluminin ndaj Bashkimit Evropian dhe gjatë fushatës së tij zgjedhore është zotuar vazhdimisht se do të shkojë edhe më tej. Zyrtarët e BE-së kanë hartuar tashmë lista të tarifave hakmarrëse për të kundërshtuar çdo lëvizje të mundshme nga Uashingtoni dhe kanë hartuar një plan për t’i ofruar Trumpit që në vend të kësaj t’i kundërshtojë praktikat e supozuara të padrejta të tregtisë kineze, thanë zyrtarë të paidentifikuar të BE-së për Washington Post.
“Unë mendoj se ka një ndjenjë që ne duhet të jemi më të përgatitur dhe të mos mendojmë se vetëm sepse shpresojmë që një luftë tregtare të mos ndodhë, nuk do të ndodhë,” ka thënë një diplomat i BE-së.
SHBA- Ndërsa zgjedhjet presidenciale të Shteteve të Bashkuara po afrohen më 5 nëntor, sondazhet tregojnë se zëvendëspresidentja demokrate Kamala Harris dhe ish-presidenti republikan Donald Trump janë përfshirë në një garë të ngushtë, shumë të afërt për t'u thirrur. Por ndërsa zgjedhjet në SHBA kanë të bëjnë me atë se kë populli amerikan dëshiron të shohë në krye të tyre, ndikimi i jashtëzakonshëm i vendit do të thotë se konkursi po ndiqet nga afër në kryeqytetet anembanë botës. Pra, kë do të donin të shihnin në Zyrën Ovale, liderë të ndryshëm botërorë?
Vladimir Putin, Rusi
Ndërsa udhëheqësi rus ka sugjeruar ndoshta me shaka se ai mund të preferonte Harris si presidente, ndërkohë shumë shenja tregojnë se Putini në fakt favorizon fitoren e Trump.
“Putini do ta donte Trumpin si president për arsye të ndryshme. Së pari, Putin mendon se Trump është i butë ndaj Rusisë dhe do të përpiqet t’i japë atij një marrëveshje të madhe për Ukrainën duke shkurtuar mbështetjen ushtarake për Ukrainën dhe duke hequr sanksionet ndaj Rusisë. Mendoj se Putini e shikon Trumpin dhe sheh një pasqyrë të vetvetes, një autoritar, sociopat. Ai me siguri mendon se e kupton Trumpin”, tha për Al Jazeera Timothy Ash, një bashkëpunëtor në Programin e Rusisë dhe Euroazisë në Chatham House.
Për më tepër, Putini urren sistemin e demokracisë së tregut liberal perëndimor dhe udhëheqësi rus mendon se Trump do të vazhdojë aty ku e la Trump 1.0 në mbjelljen e përçarjes dhe kaosit, duke minuar institucione si NATO dhe Bashkimi Evropian.
Megjithatë, analistët rusë thonë se pavarësisht se kush fiton, zyrtarët e Moskës besojnë se kundërvënia e SHBA ndaj Rusisë do të mbetet. Putin ka qenë më parë i hapur për mendimet e tij mbi politikën presidenciale të SHBA-së dhe ka shprehur përkrahjene tij për kandidatët herë pas here që nga viti 2004. Përpara zgjedhjeve të vitit 2016, Putin foli me Trumpin me gazetarët gjatë një konference vjetore për shtyp.
“Ai është një person i zgjuar dhe i talentuar pa asnjë dyshim,” tha ai.
Në korrik 2016, komuniteti i inteligjencës amerikane akuzoi Putinin për ndërhyrje në zgjedhje me qëllimin për të ndihmuar Trump kundër demokrates Hillary Clinton. Në vitin 2020, një raport dypartiak i Senatit të SHBA zbuloi se Rusia kishte ndërhyrë në zgjedhjet e vitit 2016. Inteligjenca amerikane gjithashtu pretendoi se Rusia ndërhyri në zgjedhjet e vitit 2020. Më 9 korrik të këtij viti, një zyrtar i inteligjencës amerikane pa përmendur emrin Trump u tregoi gazetarëve se Rusia favorizonte Trumpin në garën e 2024-ës.
“Ne nuk kemi vërejtur një ndryshim në preferencat e Rusisë për garën presidenciale nga zgjedhjet e kaluara, duke pasur parasysh rolin që SHBA po luan në lidhje me Ukrainën dhe politikën më të gjerë ndaj Rusisë,” tha zyrtari nga Zyra e Drejtorit të Inteligjencës Kombëtare (ODNI).
Në shtator, Putin foli për Harris , duke e përshkruar atë si një politikane me një qeshje ekspresive dhe ngjitëse, e cila, sipas tij tregon se ajo po ecën mirë dhe ndoshta nuk do të vendoste sanksione ndaj Rusisë.
“Nuk e di nëse duhet të ndjehem i fyer apo ai më ka bërë një nder”, u përgjigj Trump në një tubim të fushatës në të njëjtën ditë kur Putin bëri komentet e hidhura.
Në tetor, gazetari veteran Bob Woodward pretendoi në librin e tij të ri se Trump kishte bërë të paktën shtatë telefonata me Putinin që kur u largua nga presidenca në janar 2021. Këto akuza u hodhën poshtë nga stafi i Trump dhe nga vetë Trump.
“Ai është një thashethemexhi. I paaftë. Dhe ka humbur shkëlqimin e tij,“ tha Trump për Woodward e ABC News.
Më vonë në tetor, gjatë mbylljes së samitit të BRICS, Putin tha se Trump ka folur për dëshirën e tij për të bërë gjithçka për t’i dhënë fund konfliktit në Ukrainë. Mendoj se është i sinqertë. Trump ka qenë kritik për ndihmën që SHBA i dërgon Ukrainës kundër luftës së Rusisë dhe thotë se do t’i japë fund luftës menjëherë nëse zgjidhet.
Xi Jinping, Kinë
Presidenti i Kinës Xi Jinping nuk e ka dhënë publikisht mbështetjen e tij. Ashtu si me Rusinë, demokratët dhe republikanët kanë mbajtur një qëndrim të ashpër ndaj Kinës. Gjatë presidencës së tij, Trump filloi një luftë tregtare me Kinën, duke vendosur tarifa mbi 250 miliardë dollarë të importeve kineze në 2018. Kina u kundërpërgjigj, duke vendosur tarifa mbi 110 miliardë dollarë të importeve nga SHBA.
Nuk duket se Trump do të tërhiqet nëse zgjidhet, por demokratët gjithashtu mund të mblidhen kundër ndikimit në rritje të Kinës në mbarë botën. Kur Joe Biden u bë president, ai nuk i lëvizi tarifat e Trumpit. Për më tepër, më 13 shtator të këtij viti, administrata Biden njoftoi rritje të tarifave për disa produkte të prodhimit kinez. Nëse Harris fiton, ajo pritet të qëndrojë konsistente me politikën e Bidenit ndaj Kinës.
As Trump dhe Harris nuk kanë hyrë në detaje se cili do të jetë kursi i tyre ndaj Kinës nëse zgjidhen. Pavarësisht luftës tregtare, Trump është mburrur për marrëdhëniet e mira me Xi. Pasi Trump i mbijetoi një atentati më 14 korrik, ai tha se liderët botërorë kishin kontaktuar me të.
“Merrem vesh mirë me presidentin Xi. Ai është një djalë i mrekullueshëm, më shkroi një shënim të bukur një ditë tjetër kur dëgjoi për atë që ndodhi”, tha Trump në një tubim.
Megjithatë, prapa skenave, zyrtarët kinezë mund të jenë të prirur në përkrahjen ndaj Harris, citoi NBC News Jia Qingguo, ish-dekane e Shkollës së Studimeve Ndërkombëtare në Universitetin e Pekinit.
“Ironia është se Xi me siguri do Harrisin, ashtu si edhe Irani”, i tha Ash Al Jazeera-s ndërsa fliste për Putinin.
Benjamin Netanyahu, Izrael
Kryeministri i Izraelit Benjamin Netanyahu nuk e ka mbështetur publikisht asnjërin nga kandidatët. Megjithatë, besohet gjerësisht se ai anon drejt fitores së Trump. Netanyahu dhe Trump kishin një marrëdhënie të mirë gjatë mandatit të parë të ish-presidentit amerikan. Në vitin 2019, në Këshillin izraelito-amerikan, Trump tha : “Shteti hebre nuk ka pasur kurrë një mik më të mirë në Shtëpinë e Bardhë se presidenti juaj”.
Ndjenjat ishin të ndërsjella. Netanyahu, në një deklaratë të vitit 2020, tha se Trump ishte miku më i madh që Izraeli ka pasur ndonjëherë në Shtëpinë e Bardhë. Marrëdhëniet midis Trump dhe Netanyahu u përkeqësuan pasi Biden u zgjodh. Kur Biden u betua, Netanyahu e uroi atë. Trump tha se ndihej i tradhtuar nga ky reagim.
Megjithatë, kryeministri izraelit ka bërë përpjekje për ta rindezur lidhjen e vjetër. Gjatë një vizite në SHBA në korrik të këtij viti, Netanyahu vizitoi Trumpin në rezidencën e tij Mar-a-Lago në Florida. Udhëheqësi izraelit postoi gjithashtu një video në mediat sociale duke shprehur tronditje për atentatin ndaj Trump në një tubim në Pensilvani në korrik, e cila u ripostua nga Trump në platformën e tij të mediave sociale, Truth Social.
Në të njëjtën kohë, administrata Biden ka treguar ndihmë të palëkundur diplomatike dhe ushtarake për qeverinë e Netanyahut në mes të luftës së Izraelit në Gaza, ku numri i të vdekurve të palestinezëve ka arritur në 43,061 sipas agjencisë humanitare të Kombeve të Bashkuara (OCHA), që nga 29 tetori. Që nga fillimi i luftës së Izraelit në Gaza më 7 tetor të vitit të kaluar pas një sulmi të udhëhequr nga Hamasi në fshatra dhe poste ushtarake në Izraelin jugor qeveria e Biden ka dërguar miliarda dollarë ndihma ushtarake për Izraelin.
Më 4 tetorin e kaluar, Biden tha në një konferencë shtypi se nuk e di nëse Netanyahu po ruan qëllimisht një marrëveshje armëpushimi në Gaza, pavarësisht spekulimeve se lideri izraelit mund të ketë mbajtur një armëpushim me qëllim, ndoshta për të ndikuar në zgjedhjet amerikane.
“Asnjë administratë nuk e ka ndihmuar Izraelin më shumë se unë. Asnjë. Asnjë. Asnjë. Dhe unë mendoj se Bibi duhet ta mbajë mend këtë”, tha Biden gjatë konferencës për shtyp, duke iu referuar Netanyahut me pseudonimin e tij.
Liderët evropianë dhe të NATO-s
Shumica e liderëve evropianë preferojnë Harrisin si president të SHBA-së.
“Unë e njoh mirë atë. Ajo sigurisht që do të ishte një presidente e mirë”, u tha gazetarëve Olaf Scholz, kancelari i Gjermanisë.
Trump ka kërcënuar disa herë se do të largohet nga NATO. Megjithatë, Politico raportoi se këshilltarët e tij të sigurisë kombëtare dhe ekspertët e mbrojtjes thonë se nuk ka gjasa që ai të dalë nga aleanca. Pavarësisht, ankesat e tij për NATO-n mbeten. Pritet që ai t’i kërkojë aleatëve të NATO-s të rrisin shpenzimet e mbrojtjes.
Në shkurt, Trump nxiti debate mes aleatëve në Evropë duke thënë se do t’i kërkonte Rusisë të sulmonte aleatët e NATO-s që ai i konsideron “delikuentë”. Për më tepër, fitorja e Trump mund të nënkuptojë më pak harmoni me vendet evropiane për nismat e energjisë së rinovueshme. Kjo për shkak se Trump ka bërë fushatë për më shumë prodhim të naftës për t’i mundësuar SHBA-së të reduktojë varësinë nga importet e huaja të energjisë.
“Ne do të bëjmë shpime, të dashur, shpime” i tha ai Konventës Kombëtare Republikane ndërsa pranoi emërimin e partisë në korrik.
Nga ana tjetër, Harris ka të ngjarë të vazhdojë me Aktin e Reduktimit të Inflacionit të Biden dhe planet për energjinë e pastër, duke krijuar mundësi bashkëpunimi me Evropën. Gjatë kandidimit të saj për zgjedhjet presidenciale të vitit 2019, Harris kishte premtuar të ndalonte “frakimin”, një teknikë e nxjerrjes së naftës dhe gazit duke shpuar në tokë për të cilën aktivistët mjedisorë thonë se është veçanërisht e dëmshme pasi konsumon sasi të mëdha uji dhe çliron gazin serë metan. Trump e kishte kritikuar për këtë premtim.
Megjithatë, gjatë debatit presidencial midis Harris dhe Trump në Pensilvani në shtator, Harris tha: “Unë nuk do ta ndaloj “frakingun”, nuk e kam ndaluar “frakingun” si zëvendëspresident”.
Narendra Modi, Indi
Ndërsa kryeministri i Indisë Narendra Modi pati një marrëdhënie të ngushtë me Trump gjatë presidencës së këtij të fundit, Modi ishte gjithashtu një nga liderët e parë në botë që uroi Biden për fitoren e tij në zgjedhjet e vitit 2020.
“Unë nuk besoj se Modi ka një preferencë të fortë për një kandidat mbi një tjetër,” tha për Al Jazeera Chietigj Bajpaee, një studiues i lartë për Azinë Jugore, Programin Azi-Paqësor në Chatham House.
“Ekziston një shkallë e lartë konsensusi dypartiak në Uashington për thellimin e marrëdhënieve me Indinë dhe për ta parë atë si një partner strategjik afatgjatë ndoshta po aq konsensus sa ka për të parë Kinën si një rival strategjik afatgjatë,” shkroi Bajpaee në një artikull për Chatham House.
Ai shkroi se tre shtyllat kryesore të angazhimit të SHBA-së me Indinë janë se India është demokracia më e madhe në botë, se SHBA e sheh Indinë si një mburojë kundër Kinës dhe ekonominë potencialisht në rritje të Indisë. Michael Kugelman, drejtori i Institutit të Azisë Jugore të qendrës së mendimit Wilson Center me bazë në Uashington, DC, i tha Al Jazeera se qeveria indiane do të peshojë të mirat dhe të këqijat për të dy kandidatët.
"Kur bëhet fjalë për Trump, mund të ketë një ide në Nju Delhi se kjo do të ishte një gjë e mirë për Indinë sepse mund të ketë një perceptim se Trump nuk do të nxirrte probleme për çështjet e brendshme në Indi, duke përfshirë çështjet e të drejtave të njeriut”, tha Kugelman, duke shtuar se pavarësisht kësaj, qeveria e Indisë do të shqetësohej për stilin e qeverisjes të paparashikueshme të Trump.
“Ndërsa Donald Trump është më i njohur me Modin që nga mandati i tij i parë në detyrë, një presidencë e Kamala Harris ofron një shkallë vazhdimësie nga administrata aktuale e Bidenit”, tha Bajpaee për Al Jazeera.
Nën Biden, lidhjet midis SHBA-së dhe Indisë u thelluan në aspektin e mbrojtjes, teknologjisë dhe ekonomisë. Biden e bëri Indinë një partner të madh të mbrojtjes, pavarësisht se India nuk ishte një aleat zyrtar ushtarak dhe mbështetja e saj për ndihmën ushtarake është tek Rusia. Në maj 2022, në margjinat e samitit Quad në Tokio, India dhe SHBA njoftuan një Iniciativë për Teknologjitë Kritike dhe në zhvillim (iCET), për të rritur bashkëpunimin në AI, informatikë kuantike dhe përparime të tjera teknologjike.
Përpara vizitës së Modit në Indi në shtator të këtij viti, Trump e quajti Modin “fantastik”, por, në të njëjtën kohë, e quajti Indinë një “abuzuese të tarifave të importit”.
Koreja e Jugut
Koreja e Jugut është një aleat kyç i SHBA-së në Azi-Paqësor. Ndërsa presidenti i vendit, Yoon Suk-yeol, nuk ka mbështetur në mënyrë eksplicite një kandidat, marrëdhënia midis Koresë së Jugut dhe SHBA-së ka lulëzuar nën presidencën Biden. Një koment i botuar në shtator nga grupi studimor amerikan “Brookings” tha se gjatë administratës Trump, “koreanët e Jugut ishin të tronditur nga akuzat se ata nuk po kontribuonin mjaftueshëm në mbrojtjen e tyre dhe në mirëmbajtjen e forcave amerikane, pavarësisht se siguruan pjesën më të madhe të forcave luftarake të vijës së parë kundër Koresë së Veriut”.
Nga ana tjetër, administrata Biden ka bërë pak për të adresuar kërcënimin bërthamor të Koresë së Veriut. Megjithatë, ajo është fokusuar në forcimin e lidhjeve dypalëshe dhe trepalëshe midis Uashingtonit, Tokios dhe Seulit, tha për Al Jazeera Edward Howell, një pedagog në marrëdhëniet ndërkombëtare në Universitetin e Oksfordit.
Howell tha se kjo u bë e dukshme në Samitin e Camp David të vitit 2023, si dhe në takimet e nivelit presidencial midis Biden dhe Yoon Suk-yeol. Howell shtoi se Koreja e Jugut do të dëshirojë të sigurohet që mbështetja e SHBA për të të mos fashitet nën presidentin e ardhshëm në një kohë kur rajoni i Azisë Lindore nuk përballet vetëm me kërcënimin e një Koreje të Veriut bërthamore, por një Kinë gjithnjë e më shtrënguese dhe luftarake.
Japonia
Për aleatin e SHBA-së, Japoninë, një fitore e Trump parathotë se ai do të zhvendosë fokusin në politikën e brendshme dhe do të zvogëlojë bashkëpunimin me Japoninë, do të rrisë tarifat e importit, si dhe do të presë që Japonia të rrisë shpenzimet ushtarake, thotë një analizë e publikuar nga faqja japoneze Nippon Communications Foundation.
Megjithatë, zyrtarët e qeverisë japoneze kanë krijuar marrëdhënie me zyrtarë nga administrata e fundit Trump, duke përfshirë Bill Hagerty, i cili është një ish-ambasador në Tokio dhe shihet si i preferuari për sekretar të shtetit, thotë analiza e Kotani Tetsuo. Nga ana tjetër, ndërsa një administratë e Harris nënkupton një politikë më të qëndrueshme me administratën e Bidenit, duhet marrë parasysh se është e nevojshme të krijohen marrëdhënie të reja me zyrtarët në ekipin e Harris.
Australia
Për aleatin e SHBA-së, Australinë, një fitore e Trump do të ngrinte shumë pyetje, shkroi reporteri australian Ben Doherty për The Guardian. Doherty shtoi se shumë në Australi besojnë se Trump ka të ngjarë të tërhiqet nga Marrëveshja e Parisit nëse ai rizgjedhet, gjë që mund të dobësojë ndikimin e koalicionit informal të klimës, Grupi Umbrella, pjesë e të cilit është Australia. Australia gjithashtu ndan një marrëdhënie tregtare me Kinën dhe një fitore e Trump mund të nënkuptojë një luftë tregtare me Kinën, e cila mund të jetë e dëmshme për ekonominë e Australisë.
SHBA- Në zgjedhjet presidenciale amerikane, një vëmendje e posaçme i kushtohet qarkut Erie, në Pensilvani. Arsyeja për këtë është se në katër garat e fundit presidenciale, kandidati që fitoi këtë qark ishte dhe fitues i garës zgjedhore në Shtetet e Bashkuara duke fituar statusin si parashikues i garës për Shtëpinë e Bardhë. Mirëpo, siç njofton korrespondenti i Zërit të Amerikës, Steve Herman gjatë dekadës së fundit, diferenca midis fituesit dhe humbësit është zvogëluar.
“Qarku Erie, ju keni rëndësi të veçantë. Vota juaj shpesh parashikon fituesin e zgjedhjeve presidenciale”, thotë Kamala Harris, kandidate demokrate për president.
Ajo iu drejtua mbështetësve të saj disa javë pasi rivali republikan Donald Trump mbajti tubimin e tij në këtë qytet.
“Nëse ajo fiton, nuk do të ishte një situatë e këndshme për mua, por nuk shqetësohem shumë për këtë. Kemi punë për të bërë. Nuk mund ta lejojmë atë të fitojë”, thotë zoti Trump.
Demokratët tradicionalisht mbizotërojnë në qytetin e Erie-t. Megjithatë, këtë herë ata nuk po marrin asgjë si të mirëqenë, duke nxitur pjesëmarrjen maksimale si në qytet ashtu edhe në qark, thotë kryetari i degës lokale të demokratëve, Sam Talarico.
“Nuk ka më kohë për të bindur njerëzit se për kë të votojnë. Tani po punojmë që të nxisim mbështetësit tanë të rregullt të dalin për të votuar. Për këtë asgjë tjetër nuk funksionon më mirë se sa të shkosh derë më derë dhe të kontaktosh drejtpërdrejt me njerëzit”, Talarico.
Ndërkaq, republikanët mbizotërojnë në zonat periferike. Linda Pezzino udhëheq zyrën e ekipit të fushatës së ish Presidentit Trump, në qytetin Corry, në këtë qark. Ajo thotë se ka kaluar netë të tëra pa gjumë nga shqetësimi për fatin e kandidatit republikan në këto zgjedhje.
“Megjithatë, papritmas fillova të mendoj; ‘Ai po fiton. Ai do të fitojë Pensilvaninë”, thotë zonja Pezzino.
Qarku Erie ka një kohë të gjatë që përballet me vështirësi ekonomike, pavarësisht se cila parti është në pushtet. Jo pak fabrika u mbyllën, vendet e punës humbën dhe njerëzit u larguan prej aty.
Megjithatë, një ringjallje ekonomike së fundmi po tërheq turistët për aktivitete të ndryshme, nga udhëtimet me anije e deri te shëtitjet nëpër vreshta për të provuar lloje të ndryshme vere.
Mario Mazza menaxhon vreshtën e cila prej dy gjeneratash është pronë e familjes së tij. Ai thotë se gjuha e ashpër që përdorin kandidatët nuk e ndihmon industrinë e tij e cila mbështetët tek punëtorët e huaj që vijnë si emigrantë.
“Pa punëtorë, bujqësia në këtë vend do të ngecë. Unë mendoj se të gjithë ata që janë të përfshirë në industrinë e ushqimit e dinë dhe e kuptojnë këtë”, thotë ai.
Një pjesë të popullsisë që qarku Erie e humbi është zëvendësuar nga ardhjet e shumta të portorikanëve dhe emigrantëve hispanikë. Leida Rodriguez, pronare e restaurantit ‘La Cocina Coqui’ thotë se konsumatorët e saj duan një president që do t’i jap fund inflacionit.
“Kostoja e ushqimit dhe qiratë janë rritur. Votuesit po kërkojnë për një zgjidhje dhe kush i ndihmon ata”, thotë zonja Rodriguez.
Kandidatja demokrate Harris duket se përfiton nga shtimi banorëve që janë regjistruar për të votuar dhe nga organizimi i demokratëve në këtë zonë. Megjithatë, profesori i historisë në Universitetin Gannon thotë se ky vlerësim nuk qëndron më.
“Para futjes së Trumpit në politikë, vlerësimi ishte se ‘demokratët do të fitojnë pasi janë të organizuar. Ata kanë mbi dhjetë punonjës në një zonë që ka vetëm 200 mijë banorë. Ky angazhim padyshim se do të shpaguhet’. Por, ky vlerësim bie poshtë kur merret parasysh se rivali është Donald Trumpi i cili ka ndryshuar rregullat e politikës amerikane”, thotë Profesori Bloodworth.
Demokratët dhe republikanët pajtohen për një gjë, ata janë të shqetësuar për fatin e këtyre zgjedhjeve që të dyja palët thonë se duhet t’i fitojnë patjetër./ VOA
SHBA- Karolina e Veriut është një nga shtatë të ashtuquajturat shtete të pavendosura që mund të jetë përcaktuese për fituesin e garës presidenciale. Nënpresidentja Kamala Harris, ish Presidenti Donald Trump dhe bashkëpunëtorët e tyre kaluan shumë kohë duke bërë fushatë në këtë shtet që gjendet në pjesën jugore të Shteteve të Bashkuara. Afrikano-amerikanët përbëjnë 22 për qind të popullsisë dhe sipas korrespondentit të Zërit të Amerikës, Rafael Saakov ata mund të vendosin se kush i fiton 16 votat e kolegjit zgjedhor të Karolinës së Jugut.
Në prag të ditës së zgjedhjeve, ish Presidenti demokrat Barack Obama shkoi në Karolinën e Veriut për të bërë fushatë për kandidaten demokrate Kamala Harris. Ai fitoi në këtë shtet në vitin 2008 dhe në këtë cikël zgjedhor dëshiron të sigurohet që zonja Harris do të fitojë.
“Jam këtu për një arsye shumë të rëndësishme, që të kërkoj nga ju të votoni për guvernatorin tuaj të ardhshëm dhe për presidenten e ardhshme të Shteteve të Bashkuara, Kamala Harris!” tha ish presidenti amerikan Obama.
Charlotte, qyteti më i madh i Karolinës së Veriut, ka përkrahur kandidatët demokratë në pesë zgjedhjet e fundit presidenciale. Mbi një e treta e banorëve të qytetit janë afrikano-amerikanë, por jo të gjithë janë të përqendruar tek çështjet e njëjta ndërkohë që përgatiten të hedhin votën.
“Çështjet kryesore për mua janë të drejtat e grave, që ato t’i marrin vetë vendimet për trupin e tyre, si dhe për çështjet që kanë të bëjnë me orientimin seksual dhe të drejtat e komunitetit LGBTQ. Dhe natyrisht, si afrikano-amerikane, është e rëndësishme për mua që të drejtat e njeriut të mbrohen...”, thotë banorja Taylor Marshall.
“Për mua është me rëndësi që të ketë përkujdesje për klasat e ulëta – ka shumë gjëra që po ndodhin, siç është heqja e taksave dhe mosndëshkueshmëria e policëve për trajtimin që u bëjnë të rinjve afrikano-amerikanë dhe kjo nuk është e drejtë", thotë një banore tjetër në Charlotte, që u identifikua si Jasmine.
“Cilat janë çështjet e rëndësishme? Për mua kostoja e jetesës është shumë e rëndësishme, mënyra se si jetojmë. Që të na e bëjnë koston më të përballueshme”, thotë Tanya.
Në degën e Partisë Demokrate në Qarkun e Mecklenburgut, në Charlotte, ekipi i fushatës i tha Zërit të Amerikës se deri më 24 tetor, rreth 31 për qind e votuesve afrikano-amerikanë kishin votuar. Organizatorja e Partisë Demokrate për këtë qark, Leah Smart, thotë se ka biseduar me votuesit afrikano-amerikanë që kanë votuar për të dy kandidatët.
“Disa njerëz ndihen që vota e tyre po merret si e mirëqenë, se nuk po vlerësohet sa duhet dhe se nuk po u kërkohet përkrahja ashtu siç ata mendojnë se duhet t’iu kërkohet. Një pjesë e mirë e punës tonë këtu në këtë qark është e përqendruar për ta ndryshuar këtë situatë”, thotë ajo.
Dega e Partisë Republikane në Charlotte refuzoi kërkesën e Zërit të Amerikës për intervistë.
Por kandidati republikan për nënpresident, JD Vance qëndroi këtu së fundmi për të kërkuar votën e afrikano-amerikanëve.
“Në një mënyrë, këto zgjedhje në thelb do të përcaktojnë nëse të krishterët do të kenë mundësinë të jetojnë sipas mësimeve të fesë së tyre, të kërkojnë zbatimin e parimeve të fesë së tyre dhe nëse të krishterëve do t’u lejohet t’i rrisin fëmijët dhe t’i ndërtojnë komunitetet sipas vlerave të tyre”, tha kandidati republikan për nënpresident, JD Vance.
Për republikanët ka qenë historikisht e vështirë të fitojnë përkrahjen e votuesve afrikano-amerikanë. Ish Presidenti Trump fitoi vetëm 8 për qind të votave afrikano-amerikane në vitin 2020, por disa anketa tregojnë se ai po fiton më shumë përkrahje nga ky komunitet në këtë cikël zgjedhor.
Dhe mesazhi fetar iu përshtatet disa votuesve afrikano-amerikanë në Karolinën e Veriut, shumica dërmuese e të cilëve identifikohen si protestantë apo të krishterë evangjelistë.
“Natyra e njerëzve në Karolinën e Veriut është dhe gjithmonë ka qenë e lidhur me identitetin fetar të krishterë. Zoti Trump i përcjell parimet e Biblës në shumë raste”, thotë banori i Karolinës së Veriut, Martin Jackson.
Zoti Obama gjatë fjalimit në Charlotte nënvizoi se asnjë president nuk mund ta zhdukë plotësisht racizmin apo t’i zgjidhë të gjitha problemet, por politika, varësisht kënd vendosin njerëzit ta zgjedhin, mund t’i përmirësojë apo t’i përkeqësojë jetët e njerëzve./ VOA
SHBA- Amerikanët do të votojnë të martën për të zgjedhur se kush do të drejtojë Shtëpinë e Bardhë në katër vitet e ardhshme. Gara mes Nënresidentes Kamala Harris dhe ish-Presidentit Donald Trump është megjithatë aq e ngushtë, saqë ekipet e tyre janë në gatishmëri për betejat ligjore që mund të pasojnë. Korrespondetja e Zërit të Amerikës Veronica Balderas Iglesias na sjell të tjera detaje.
Në fillim të këtij viti kandidati republikan për president, Donald Trump, tha se nëse rezultatet e zgjedhjeve presidenciale të 5 nëntorit do të jenë "të ndershme, të drejta e të lira", ai do t'i pranonte ato.
Zyrtarët zgjedhorë janë të bindur se procesi do të jetë i drejtë, i sigurt dhe transparent, por ish-presidenti ka shprehur gjithnjë e më shumë shqetësimin se kundërshtarët e tij mund të bëjnë manipulime. “Ata janë një mori mashtruesish. Nëse do të arrijmë ta kontrollojmë (manipulimin), do të kemi një fitore të jashtëzakonshme”, tha zoti Trump.
Gjatë një interviste që u transmetua muajin e kaluar në rrjetin televiziv NBC Nënpresidentja Kamala Harris i tha gazetares Hallie Jackson, se ekipi i saj ishte i përgatitur nëse zoti Trump do të humbiste zgjedhjet dhe do të tentonte të përmbysë rezultatin e tyre.
“Ne do të merremi me natën e zgjedhjeve dhe ditët pasardhëse, me çfarë do që do të ndodhë. Ne kemi burimet, ekspertizën dhe vëmendjen e duhur gjithashtu”, tha zonja Harris.
Kuvendi Kombëtar Republikan ka krijuar të ashtuquajturin "Programi mbi Integritetin e Zgjedhjeve" në shtetet e fushëbetejës. Përfaqësuesit ligjorë të tyre kanë ngritur më shumë se njëqind padi mbi dyshime për parregullsi lidhur me rregullat e votimit, por shumë prej tyre janë hedhur poshtë nga gjykatat.
Demokratët kanë nisur përpjekjet e tyre ligjore, përfshirë padinë për të parandaluar vonesat e mundshme në çertifikimin e rezultatit në shtetin e Xhorxhias.
Në garat e forta presidenciale si ajo e këtij viti, betejat ligjore janë të pritshme. Shumica e tyre do të ndodhë në shtetet e pavendosura, parashikojnë analistët.
“Në qendrat e votimit, ne shpesh shohim debate nëse fletët e votimit po trajtohen ashtu siç duhen. Në ditën pas zgjedhjeve ka mosmarrëveshje nëse votues të veçantë, që nuk e kanë emrin në lista, kanë apo jo të drejtë të votojnë, dhe nëse vota e tyre duhet numëruar”, thotë Michael Thorning, i Qendrës së Politikave Dypalëshe.
Ndërkohë ekspertët ligjore thonë se kushdo që ka pretendime për manipulime duhet të paraqesë prova.
“Ekspertët ligjorë (të partive politike) duhet të bëjnë kujdes me pretendimet që kanë. Ata duhet të sigurohen se mund t’i provojnë ato, përndryshe mund t'i nënshtrohen masave disiplinore, siç e kemi parë edhe në vitin 2020", thotë Robert Graci, i organizatës së pavarur “Keep Our Republic”, (Një Republikë).
Ish-avokatit të zotit Trump, Rudy Giuliani për shembull, iu hoq liçensa për përhapjen e pretendimeve të pabaza se zgjedhjet e vitit 2020 ishin vjedhur.
Betejat ligjore mund të vonojnë shpalljen e rezultatit të zgjedhjeve presidenciale. Por nëse të martën në mbrëmje rezultatet janë qartësisht në favor të një kandidati, me një diferencë të dukshme, analistët thonë se do të jetë shumë më e vështirë për partinë kundërshtare që t'i kundërshtojë rezultatet./VOA
SHBA- Kandidati republikan, Donald Trump, ka pranuar se ekziston mundësia që ai të humbasë zgjedhjet presidenciale.
Turumo i pyetur nga një gazetar i ABC News nëse kishte një shans që ai të humbiste. Ish-presidenti u përgjigj: "Po, unë mendoj, ju e dini, unë mendoj se ju mund të humbni, mund të humbni. Dua të them, kjo ndodh, apo jo? Por unë mendoj se kam një epërsi mjaft të konsiderueshme, por, mund të thuash, po, po, mund të humbasësh. Gjëra të këqija mund të ndodhin. E dini, gjërat ndodhin, por do të jetë interesante".
Kandidati republikan tha gjithashtu se ai beson se rezultati i garës së tij kundër Kamala Harris do të shpallet nesër mbrëma. Dje, ai tha në një tubim të fushatës në Lancaster, Pensilvani, se e vetmja mënyrë që ai mund të humbiste do të ishte nëse do të mashtrohej, pasi ai vuri edhe një herë në pikëpyetje integritetin e sistemit zgjedhor.
SHBA- Kandidati republikan për president, Donald Trump është zotuar të hetojë ose ndjekë penalisht rivalët politikë, punonjësit e zgjedhjeve dhe amerikanët e krahut të majtë nëse ai bëhet përsëri president. Ndërsa kandidatja demokrate Kamala Harris thotë se nëse Trump fiton zgjedhjet presidenciale të së martës, ai do të kërkojë pushtete ekstreme dhe të pakontrolluara. I pyetur në Fox News muajin e kaluar nëse ai priste kaos në ditën e zgjedhjeve, Trump u përgjigj se problemi më i madh ishte “armiku nga brenda”.
“Ne kemi disa njerëz të sëmurë, të çmendur të majtë radikalë … dhe kjo duhet të trajtohet shumë lehtë, nëse është e nevojshme, nga Garda Kombëtare, ose nëse është vërtet e nevojshme, nga ushtria,” tha Trump.
Kur Trump përsëriti termin “armiku nga brenda” gjatë një interviste me Joe Rogan, tha se ata ishin më shqetësues se Kim Jong Un, udhëheqësi i Koresë së Veriut të armatosur me armë bërthamore. Trump, natyrisht, nuk do të ketë fuqi të thërrasë ushtrinë në ditën e zgjedhjeve, por komentet e tij kanë alarmuar kritikët, të cilët thonë se sugjerojnë se ai i shikon forcat e armatosura si një armë të mundshme kundër kundërshtarëve nëse ai kthehet në Shtëpinë e Bardhë.
Kundërshtarët politikë
Trump ka bërë thirrje për hetime ndaj Harris, Presidentit Joe Biden, ish-presidentit Barack Obama dhe Liz Cheney, një ish-përfaqësuese e SHBA-së, e cila është një nga republikanët më të profilit të lartë që kthehet kundër Trump. Në një tubim të shtator, në Pensilvani, Trump tha se zëvendëspresidentja Harris ishte përgjegjës për historinë më të madhe të krimit të kohës sonë duke iu referuar kalimeve të paligjshme të kufirit.
“Ajo duhet të fajësohet dhe të ndiqet penalisht për veprimet e saj”, tha Trump.
Trump ka ndarë gjithashtu postime në platformën e tij të mediave sociale “Të vërteta” duke bërë thirrje që gjykatat ushtarake të gjykojnë Cheney dhe Obamën.
Punëtorët zgjedhor
Më 25 tetor, Trump kërcënoi një sërë njerëzish me nivele të paprecedentë ndjekjeje për mashtrime të mundshme të martën.
“Ju lutemi kini kujdes se ky ekspozim ligjor shtrihet tek avokatët, operativët politikë, donatorët, votuesit e paligjshëm dhe zyrtarët e korruptuar zgjedhor. Ata që janë të përfshirë në sjellje të paskrupullta do të kërkohen, kapen dhe ndiqen penalisht në nivele, për fat të keq, të pa parë më parë në vendin tonë,” postoi Trump në Truth Social.
Trump dhe aleatët e tij kanë hedhur bazat për të kundërshtuar një humbje të mundshme në nëntor duke nxitur dyshime për legjitimitetin e zgjedhjeve. Trump i ka portretizuar demokratët si mashtrues, i ka quajtur fletëvotimet me postë të korruptuara dhe u ka kërkuar mbështetësve të votojnë në një numër kaq të madh për t’i bërë zgjedhjet shumë të mëdha për të manipuluar.
Trump thotë se ai ishte viktimë e mashtrimit të gjerë në zgjedhjet presidenciale të vitit 2020, pavarësisht se gjykatat, qeveritë shtetërore dhe anëtarët e ish-administratës së tij kundërshtuan pretendimet e tij.
Protestuesit
Pas protestave pro-palestineze në kampuset e kolegjeve në të gjithë SHBA këtë vit, Trump i tha Fox News në korrik se kushdo që përdhos flamurin amerikan duhet të dënohet me një vit burg.
“Tani, njerëzit do të thonë: ‘Oh, është antikushtetuese’. Ata janë budallenj që e thonë këtë”, tha Trump, duke shtuar se ai dëshiron të punojë me Kongresin për të lejuar dënimet me burg.
Trump ka thënë gjithashtu se do të ndalojë zhvendosjen e refugjatëve nga “zonat të infektuara nga terrori si Gaza” dhe do të arrestojë banditë pro-Hamasit që përfshihen në vandalizëm, një referencë e dukshme për protestuesit e studentëve të kolegjit.
Sektori teknologjik
Trump ka paralajmëruar gjithashtu CEO-n e Meta, Mark Zuckerberg dhe Google për atë që ai pretendon se është ndërhyrje e mundshme zgjedhore në platformat e tyre teknologjike. Trump ka akuzuar Metën për shtypjen e përmbajtjes që do të kishte dëmtuar Biden në zgjedhjet e 2020-ës dhe gjithashtu ka kritikuar donacionet e Zuckerberg për të forcuar infrastrukturën zgjedhore.
“Ne po e vëzhgojmë atë nga afër dhe nëse ai bën ndonjë gjë të paligjshme këtë herë, ai do ta kalojë pjesën tjetër të jetës së tij në burg,” shkroi Trump librin e tij të botuar së fundmi Save America, sipas komenteve të mediave për librin.
Zuckerberg nuk i është përgjigjur publikisht kërcënimit të Trump dhe nuk ka mbështetur një kandidat presidencial, por tha se reagimi i Trump ndaj atentatit të 13 korrikut ishte një nga gjërat më të këqija që kam parë ndonjëherë në jetën time.
Trump ka kërcënuar gjithashtu se do të udhëzojë Departamentin e Drejtësisë që të hetojë penalisht Google për zbulimin dhe shfaqjen e historive të këqija rreth Donald J. Trump, sipas një postimi të Truth Social muajin e kaluar.
“Do të kërkoj ndjekjen e tyre, në nivelet maksimale, kur të fitoj zgjedhjet”, shkroi Trump. Ai nuk dha asnjë provë për pohimin e tij në lidhje me Google. Google nuk i është përgjigjur kërkesave për koment në lidhje me deklaratën e Trump.
Prokurorët
Trump dhe aleatët e tij kanë bërë thirrje për ndjekjen penale, shkarkimin ose burgimin e prokurorëve që e sfidojnë atë ose e kanë hetuar atë. Në një intervistë në prill për Time, Trump tha se nëse avokatët amerikanë refuzonin urdhrat për të ndjekur penalisht dikë, ai do të ishte i hapur për shkarkimin e tyre.
“Kjo do të varet nga situata,” tha Trump.
Trump tha gjithashtu në fillim të këtij muaji se nëse zgjidhej ai do të shkarkonte Jack Smith, prokurorin federal që drejton hetimet penale në përpjekjet e tij për të përmbysur humbjen e tij në zgjedhjet e vitit 2020 dhe keqpërdorimin e supozuar të dokumenteve të klasifikuara pas largimit nga detyra.
Kjo pason një fjalim të prillit 2023 nga Trump, pasi Prokurori i Qarkut të Manhatanit, Alvin Bragg, bindi një juri të madhe të Nju Jorkut të ngrinte akuzat e para penale kundër një ish-presidenti të SHBA-së, në të cilën ai tha se Bragg ishte “krimineli”.
“Ai duhet të ndiqet penalisht ose të paktën duhet të japë dorëheqjen”, tha Trump.
SHBA- Kandidati republikan për president, Donald Trump është zotuar të hetojë ose ndjekë penalisht rivalët politikë, punonjësit e zgjedhjeve dhe amerikanët e krahut të majtë nëse ai bëhet përsëri president. Kandidatja demokrate Kamala Harris thotë se nëse Trump fiton zgjedhjet presidenciale të së martës, ai do të kërkojë pushtete ekstreme dhe të pakontrolluara.
I pyetur në Fox News muajin e kaluar nëse ai priste kaos në ditën e zgjedhjeve, Trump u përgjigj se problemi më i madh ishte “armiku nga brenda”. “Ne kemi disa njerëz të sëmurë, të çmendur të majtë radikalë … dhe kjo duhet të trajtohet shumë lehtë, nëse është e nevojshme, nga Garda Kombëtare, ose nëse është vërtet e nevojshme, nga ushtria.”
Kur Trump përsëriti termin “armiku nga brenda” gjatë një interviste me Joe Rogan, tha se ata ishin më shqetësues se Kim Jong Un, udhëheqësi i Koresë së Veriut të armatosur me armë bërthamore. Trump, natyrisht, nuk do të ketë fuqi të thërrasë ushtrinë në ditën e zgjedhjeve, por komentet e tij kanë alarmuar kritikët, të cilët thonë se sugjerojnë se ai i shikon forcat e armatosura si një armë të mundshme kundër kundërshtarëve nëse ai kthehet në Shtëpinë e Bardhë.
Kundërshtarët politikë
Trump ka bërë thirrje për hetime ndaj Harris, Presidentit Joe Biden, ish-presidentit Barack Obama dhe Liz Cheney, një ish-përfaqësuese e SHBA-së, e cila është një nga republikanët më të profilit të lartë që kthehet kundër Trump.
Në një tubim të shtator, në Pensilvani, Trump tha se zëvendëspresidentja Harris ishte përgjegjës për “historinë më të madhe të krimit të kohës sonë”, duke iu referuar kalimeve të paligjshme të kufirit. “Ajo duhet të fajësohet dhe të ndiqet penalisht për veprimet e saj”, tha Trump.
Trump ka ndarë gjithashtu postime në platformën e tij të mediave sociale “Të vërteta” duke bërë thirrje që gjykatat ushtarake të gjykojnë Cheney dhe Obamën.
Punëtorët zgjedhor
Më 25 tetor, Trump kërcënoi një sërë njerëzish me nivele të paprecedentë ndjekjeje për mashtrime të mundshme të martën.
“Ju lutemi kini kujdes se ky ekspozim ligjor shtrihet tek avokatët, operativët politikë, donatorët, votuesit e paligjshëm dhe zyrtarët e korruptuar zgjedhor,” postoi Trump në Truth Social. “Ata që janë të përfshirë në sjellje të paskrupullta do të kërkohen, kapen dhe ndiqen penalisht në nivele, për fat të keq, të pa parë më parë në vendin tonë,” shtoi ai.
Trump dhe aleatët e tij kanë hedhur bazat për të kundërshtuar një humbje të mundshme në nëntor duke nxitur dyshime për legjitimitetin e zgjedhjeve. Trump i ka portretizuar demokratët si mashtrues, i ka quajtur fletëvotimet me postë të korruptuara dhe u ka kërkuar mbështetësve të votojnë në një numër kaq të madh për t’i bërë zgjedhjet “shumë të mëdha për të manipuluar”.
Trump thotë se ai ishte viktimë e mashtrimit të gjerë në zgjedhjet presidenciale të vitit 2020, pavarësisht se gjykatat, qeveritë shtetërore dhe anëtarët e ish-administratës së tij kundërshtuan pretendimet e tij.
Protestuesit
Pas protestave pro-palestineze në kampuset e kolegjeve në të gjithë SHBA këtë vit, Trump i tha Fox News në korrik se kushdo që përdhos flamurin amerikan duhet të dënohet me një vit burg.
“Tani, njerëzit do të thonë: ‘Oh, është antikushtetuese’. Ata janë budallenj që e thonë këtë”, tha Trump, duke shtuar se ai dëshiron të punojë me Kongresin për të lejuar dënimet me burg.
Trump ka thënë gjithashtu se do të ndalojë zhvendosjen e refugjatëve nga “zonat të infektuara nga terrori si Gaza” dhe do të arrestojë banditë pro-Hamasit që përfshihen në vandalizëm, një referencë e dukshme për protestuesit e studentëve të kolegjit.
Sektori teknologjik
Trump ka paralajmëruar gjithashtu CEO-n e Meta, Mark Zuckerberg dhe Google për atë që ai pretendon se është ndërhyrje e mundshme zgjedhore në platformat e tyre teknologjike. Trump ka akuzuar Metën për shtypjen e përmbajtjes që do të kishte dëmtuar Biden në zgjedhjet e 2020-ës dhe gjithashtu ka kritikuar donacionet e Zuckerberg për të forcuar infrastrukturën zgjedhore.
“Ne po e vëzhgojmë atë nga afër dhe nëse ai bën ndonjë gjë të paligjshme këtë herë, ai do ta kalojë pjesën tjetër të jetës së tij në burg,” shkroi Trump librin e tij të botuar së fundmi Save America, sipas komenteve të mediave për librin.
Zuckerberg nuk i është përgjigjur publikisht kërcënimit të Trump dhe nuk ka mbështetur një kandidat presidencial, por tha se reagimi i Trump ndaj atentatit të 13 korrikut ishte “një nga gjërat më të këqija që kam parë ndonjëherë në jetën time”.
Trump ka kërcënuar gjithashtu se do të udhëzojë Departamentin e Drejtësisë që të hetojë penalisht Google për zbulimin dhe shfaqjen e historive të këqija rreth Donald J. Trump, sipas një postimi të Truth Social muajin e kaluar. “Do të kërkoj ndjekjen e tyre, në nivelet maksimale, kur të fitoj zgjedhjet”, shkroi Trump. Ai nuk dha asnjë provë për pohimin e tij në lidhje me Google. Google nuk i është përgjigjur kërkesave për koment në lidhje me deklaratën e Trump.
Prokurorët
Trump dhe aleatët e tij kanë bërë thirrje për ndjekjen penale, shkarkimin ose burgimin e prokurorëve që e sfidojnë atë ose e kanë hetuar atë. Në një intervistë në prill për Time, Trump tha se nëse avokatët amerikanë refuzonin urdhrat për të ndjekur penalisht dikë, ai do të ishte i hapur për shkarkimin e tyre. “Kjo do të varet nga situata,” tha Trump.
Trump tha gjithashtu në fillim të këtij muaji se nëse zgjidhej ai do të shkarkonte Jack Smith, prokurorin federal që drejton hetimet penale në përpjekjet e tij për të përmbysur humbjen e tij në zgjedhjet e vitit 2020 dhe keqpërdorimin e supozuar të dokumenteve të klasifikuara pas largimit nga detyra.
Kjo pason një fjalim të prillit 2023 nga Trump, pasi Prokurori i Qarkut të Manhatanit, Alvin Bragg, bindi një juri të madhe të Nju Jorkut të ngrinte akuzat e para penale kundër një ish-presidenti të SHBA-së, në të cilën ai tha se Bragg ishte “krimineli”.
“Ai duhet të ndiqet penalisht ose të paktën duhet të japë dorëheqjen”, tha Trump. Aleati i Trumpit, Steve Bannon, një zë me ndikim në lëvizjen e Trump-it “Make Amerikën përsëri të madhe”, ka thënë se Bragg duhet të burgoset.
KOSOVA- Ministrja e Jashtme e Kosovës, Donika Gërvalla, ka thënë të hënën se nuk ka parë ndonjë shenjë se mbështetja e Shteteve të Bashkuara për Kosovën mund të pësojë ndryshime pas zgjedhjeve presidenciale të 5 nëntorit në SHBA.
“Jemi me fat që në SHBA kemi pasur mbështetjen e të dyja kampeve, pra të atij republikan dhe atij demokrat. Prandaj, nuk shoh asnjë sinjal që një gjë e tillë të ketë ndryshuar gjatë rrugës”, tha Gërvalla kur u pyet në një konference për media se çfarë pret në marrëdhëniet mes Kosovës dhe SHBA-së pas zgjedhjeve atje të martën.
Në garë për të presidentin e ardhshëm amerikan janë Kamala Harris, nga Partia Demokratike, aktualisht nënpresidente, dhe Donald Trump, nga Partia Republikane dhe president nga viti 2017 deri më 2021. Gërvalla tha gjatë konferencës së përbashkët në Prishtinë me ministrin e Jashtëm të Luksemburgut, Xavier Bettel, se Kosova do t’i forcojë marrëdhëniet me Shtetet e Bashkuara duke i kryer “detyrat e shtëpisë”.
“Duke çuar përpara agjendat e reformave dhe duke vendosur ligjin në çdo cep të Kosovës, duke luftuar krimin e organizuar, kështu forcohet partneriteti me SHBA-në. Nuk forcohet me fjalë dhe deklarata, por me punë konkrete”, tha ajo.
Administrata e tanishme amerikane, ku bën pjesë Harris, ka inkurajuar vazhdimisht Kosovën që t’i normalizojë marrëdhëniet me Serbinë, si kusht për të ecur përpara në rrugën e integrimit evropian, ndërsa Trump si president ka qenë dëshmitar i nënshkrimit të një marrëveshjeje mes Kosovës dhe Serbisë për normalizimin e marrëdhënieve ekonomike.
Për analistët në SHBA, situata nuk do të jetë aq e thjeshtë, megjithatë. Fillimisht, me luftën në Ukrainë, konfliktin në Lindjen e Mesme dhe kontestin territorial në Detin e Kinës Jugore, Kosova nuk do të depërtojë lart në agjendë, sipas tyre.
Frank Wisner, ish-emisar i SHBA-së për statusin e Kosovës, tha për programin Expose të Radios Evropa e Lirë javën e kaluar se problemi më i madh i Kosovës është mosmarrëveshja me Serbinë, e cila vazhdon të mos ia njohë pavarësinë, edhe gati 17 vjet pas shpalljes.
Wisner nuk pret ndonjë lëvizje në këtë drejtim, nëse Harris zgjidhet presidente. David Phillips, drejtor i Programit për Ndërtimin e Paqes dhe të Drejtat e Njeriut në Universitetin e Kolumbias, ndan pikëpamje të ngjashme për Harrisin, pasi nuk pret ndonjë veprim domethënës prej saj në lidhje me marrëdhëniet ndërmjet Kosovës dhe Serbisë.
Por, për Trumpin, pritshmëritë janë dukshëm më shqetësuese. Të dy ekspertët druajnë se qasja e tij “transaksionale” mund të çojë në pasoja të paparashikueshme dhe potencialisht të rrezikshme për të ardhmen e Kosovës.
Wisner nuk e përjashton mundësinë që Trump ta eksplorojë ndarjen e Kosovës si zgjidhje të shpejtë për konfliktin e saj të vazhdueshëm me Serbinë, duke e kujtuar një marrëveshje për shkëmbim territoresh mes Kosovës dhe Serbisë, përgjatë vijave etnike, e përfolur në vitin 2020, gjatë mandatit të parë presidencial të Trumpit.
Phillips tha, po ashtu, se Trump e sheh ndarjen e Kosovës si zgjidhje të shpejtë për marrëdhëniet e saj të trazuara etnike dhe kjo, sipas tij, jo vetëm se do ta destabilizonte Kosovën, por do ta hapte Kutinë e Pandorës edhe në shtete të tjera multietnike të Ballkanit, si Maqedonia e Veriut, Bosnje e Hercegovina apo Serbia./ REL
SHBA- Kandidati republikan për zgjedhjet presidenciale, Donald Trump nuk e ka përjashtuar mundësinë e ndalimit të vaksinave nëse zgjidhet në krye të Shtëpisë së Bardhë këtë javë.
Në një intervistë për NBC News , ish-presidenti tha se ai dhe Robert F Kennedy Jr do të kishin një rol të madh në administratë nëse ai do të ishte fitimtar.
Kennedy, një politikan dhe avokat mjedisor, ka përhapur dezinformata mbi vaksinat për vite me radhë. Trump ka premtuar se do ta vendosë atë në krye të iniciativave shëndetësore. I pyetur nëse ndalimi i disa vaksinave do të ishte një opsion gjatë një mandati të dytë, Trump nuk e përjashtoi atë.
"Epo, unë do të flas me [Kenedin] dhe do të flas me njerëz të tjerë dhe do të marr një vendim, por ai është një djalë shumë i talentuar dhe ka pikëpamje të forta," tha kandidati republikan.
Të premten, Kennedy tha se administrata e Trump do të nxiste ndalimin e fluorit në ujë në ditën e saj të parë në detyrë, duke pretenduar se produkti është një mbeturinë industriale që çon në probleme si kanceri dhe sëmundje të tjera.
I pyetur për planin, Trump tha: "Epo, nuk kam folur ende me të për këtë, por mua më duket në rregull. E dini, është e mundur."
Trump nuk pranoi të fliste për role specifike që Kennedy mund të luante në një administratë të dytë, por në paraqitjet e fundit publike, ai e ka bërë të qartë se parashikon një rol të rëndësishëm për të.
SHBA- Një ditë para zgjedhjeve në SHBA, dy kandidatët për president, republikani Donald Trump dhe demokratja Kamala Harris po bëhen gati për orët e fundit të fushatave elektorale.
Këto mesazhe mund të jenë vendimtare për amerikanët që nuk kanë votuar ende. Harris do të shkojë në shtetin e Pensilvanisë, ku do të mbajë mitingje në Allentown, Pittsburgh dhe Filadelfia. Ajo dhe kundërshtari i saj presidencial kanë kaluar shumë kohë në atë shtet në javët e fundit.
Ndërkohë, Trump do të bëjë një turne sot në tre fusha të ndryshme beteje, duke bërë paraqitje në Karolinën e Veriut, Pensilvani dhe Miçigan.
SHBA- Në presidencën e parë Donald Trump kërkonte bisedime bilaterale me shtetet e Europës. Në rast se do të rizgjidhet, ai do ta dobësonte BE-në e me të edhe NATO-n. Kush mund të ndërmjetësojë midis Trumpit dhe Europës?
Nëse Donald Trump do të fitojë zgjedhjet më 5 nëntor, kursi i tij i konfrontimit me partnerët europianë mund ta trazojë strukturën politike dhe atë të politikës së sigurisë në BE dhe në NATO. Kush mund të ndërmjetësojë në një rast të tillë? Në BE po lakohen emrat e disa politikanëve si partnerë bisedimesh për Trumpin nëse ai do të jetë presidenti i ri i SHBA-së.
Nëse bëhet fjalë për sfidat e politikës së sigurisë, sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Mark Rutte, konsiderohet si zgjedhja e parë. Por edhe kryeministri hungarez, Viktor Orban, kryeministrja italiane, Giorgia Meloni dhe presidenti polak, Andrzej Duda duke qenë të së njëjtës linjë partiake janë pozicionuar si aleatë të Trumpit.
Mark Rutte: Një proeuropian që mund të influencojë tek Trump
Të paktën tre burime të nivelit të lartë nga NATO, që nuk duan të citohen me emër, i kanë pohuar DW-së, se Rutte si kryeministër i Holandës (2010 deri më 2024) gjatë mandatit të parë presidencial të Donald Trump ka pasur një raport të mirë me të. Pikërisht kjo ka qenë edhe njëra prej arsyeve, përse Rutte u zgjodh sekretar i Përgjithshëm i NATO-s, për ta përgatitur aleancën mbrojtëse ndaj një kthimi të mundshëm të Trump në Shtëpinë e Bardhë.
Mark Rutte njihet, që mund të ndikojë tek Trump, por ai mund të qendrojë edhe i palëkundur, nëse është e nevojshme, qoftë në bisedime bilaterale ashtu edhe në samitet e NATO-s, thotë ish-zëvendëssekretari i përgjthshëm i aleancës Camille Grand, sot ekspert për politikën e sigurisë dhe të mbrojtjes pranë European Council on Foreign Relations.
Kur Trump më 2018 kërcënoi në samitin e NATO-s, se SHBAdo të largohet nga aleanca, nëse Europa nuk i rrit shpenzimet për mbrojtjen, ishte Rutte ai që gjeti rrugëdalje nga situate. Ai i vuri në dukje me rafinesë ish-presidentit atëherë, se shpenzimet e mbrojtjes – falë Trump – ndërkohë do të rriten.
Ian Lesser, drejtues i zyrës së Brukselit të German Marshall Fund of the United States (GMF), thotë, se Rutte mund t'i transmetojë Trumpit një "mesazh më të mirë për ndarjen e peshës" brenda aleancës: 23 nga 32 vendet anëtare të NATO-s, ndër to peshat e rënda si Franca dhe Gjermania, do ta arrinin e madje edhe mund ta tejkalojnë qysh këtë vit kuotën vjetore të shpenzimeve për mbrojtjen në nivelin e dy përqind të produktit bruto në vend. Në këmbim Rutte do të kërkojë nga Trump garanci lidhur me ndihmat për Ukrainën dhe vazhdimin e angazhimit të SHBA-së në NATO.
Trump ka kërcënuar jo vetëm me ndërprerjen e ndihmave për Ukrainën, por edhe se do ta inkurajojë presidentin e Rusisë Vladimir Putin, që të bëjë "çfarë të dojë" me alëatët e tij. Ish-këshilltari i tij për sigurinë komëbtare, John Bolton, mendon, se Trump madje mund ta nxjerrë SHBA-në nga NATO. Ndërsa eksperti Lesser thotë, se: "Rutte pret që qendrimi i Uashngtoni të jetë I parashikueshëm, veçanërisht në sfondin e luftës ruse."
Viktor Orban: "Trump para Trumpit"
Rutte është në garë me Viktor Orban. Kryeministri hungarez në korrik pas vizitave në Pekin, në Kiev dhe në Moskë në një "mission paqeje" u takua edhe me Trumpin. Atje ai u paraqit si ndërmjetësues i BE-së për dhënien fund luftës ruse në Ukrainë.
Kur rivalja demokrate e TrumpitKamala Harris në shtator tha, se kryetarët e shteteve dhe të qeverive në botë "qeshin" me ish-presidentin, Trump duke iu kundërvënë përmendi raportet e ngushta me Orbanin dhe e vlerësoi atë si një kryeministër i fortë, këmbëngulës dhe i mençur i Hungarisë.
Zsuzsanna Vegh, analiste pranë German Marshall Fund of the United States (GMF) për Europën Qendrore, tha, se Orban me kontaktet e tij me Trump në radhë të parë synon të forcojë prestigjin e vet dhe imazhin si një personalitet drejtues i rëndësishëm ndërkombëtar: "Fitorja e Trumpit mund ta inkurajojë edhe Orbanin që të vazhdojë rrugën e autokracisë në vendin e tij", tha Vegh, e kësisoj Orbani "do të minonte edhe më tej kredibilitetin e BE-së si një bashkësisë e demokracive".
Ekspertët besojnë, se një politikë armiqësore e Orbanit kundër migracionit dhe komunitetit LGBTQ+- e bën atë të preferuar tek mbështetësit MAGA të Trumpit. Ish-këshilltari i Trumpit, Steve Bannon, e ka quajtur kryeministrin hungarez "Trump para Trumpit". Orban është një aleat i ngushtë i presidentit, rus Vladimir Putin dhe është kundër mbështetjes për Ukrainën nga BE-ja. Vëzhguesit druajnë, se ai mund të influencojë tek Trump duke i folur atij mbi përfytyrimet e Kremlinit.
Ndonëse kërkesat e Orbanit për armëpushim dhe bisedime përputhen me interesat e personave amerikanë të kontaktit që ai ka dhe në rrethanat aktuale edhe me interesat e Rusisë, analistja Vegh, megjithatë thekson: "Kam dyshim, nëse presidentit Putin i duhet kryeministri hungarez për t'u angazhuar për të në Shtëpinë e Bardhë."
Edhe pse Orban mund të jetë me Trump një "shok ideali", thotë eksperti Lesser drejtor i GMF, Mark Rutte është në fakt "partner strategjik bisedimesh", i cili angazhohet për interesat e sigurisë së NATO-s dhe ka një influencë më të madhe.
Ndonëse Meloni vet nuk mbështet në zgjedhjet e SHBA-së as Trump dhe as kandidaten demokrate Kamala Harris, afërsia e saj me Elon Musk që pas një takimi në janar 2023 është konsideruar nga disa vëzhgues si shenjë e preferencës së saj për ish-presidentin. Multimiliarderi Musk konsiderohet si një ndër përkrahësit më të njohur të fushatës së elektorale të Trumpit. Filippo Simonelli nga Instituti për Marrëdhëniet Ndërkombëtare, i tha DW-së, se Meloni mund të përpiqet, të jetë si një ndërmjetësuese midis krahut të djathtë të skenës politike europiane dhe Komisionit të BE-së drejtuar nga Ursula von der Leyen, "që gjithnjë e më shumë po orientohet djathtas." Si e tillë ajo mund të pozicionohet edhe si ndërmjetësuese midis SHBA-së dhe institucioneve të BE-së.
Afërsia ideologjike e saj me Trump megjithatë nuk do të thotë, se Meloni e ka humbur nga vëmendja kërcënimin nga Rusia, thotë drejtori i GMF, Lesser: "Ajo është një transatlantike e bindur." Shpesh Meloni e ka shprehur mbështetjen e saj për Ukrainën dhe me këtë ka fituar respekt në Bruksel. Ashtu si edhe Duda, Meloni vlerëson rëndësinë e NATO-s si një aleancë mbrojtjeje për Europën.
Trump mund të mobilizojë ekstremistët e djathtë në Europë
Sipas disa analistëve politikë sukseset e bisedimeve të politikanëve të djathtë me një president të ri Trump në SHBA, mund t'i japin një hov të djathtëve europianë duke i normalizuar në njëfarë mënyre lëvizjet e tyre në BE. Comfort Ero, drrejtuese e Thinktank-ut International Crisis Group, vëren në një artikull të publikuar së fundi, se një qeveri e dytë Trump "mund të forcojë moralin e politikanëve të djathtë europianë, që punojnë kundër një Europe më të fortë dhe më të integrua ".
Po ashtu përpjekjet e Trumpit, për të negociuar bilateral me anëtarët e BE-së dhe të NATO-s, sikurse ka vepruar gjatë mandatit të parë, mund t'i dobësojnë këto institucione. Politika e paparashikueshme e jashtme e Trumpit, preferenca e tij për akorde afatshkurtra dhe mospërfillja e tij për multilateralizmin do t'ia vështirësonin BE-së me 27 vende anëtare pozicionimin ndaj tij, shkruan Ero: "Politikanët europianë druajnë, që një presidencë e dytë Trump mund të jetë një sprovë për unitetin brenda BE-së."
"Orban, Meloni dhe Duda janë së paku në çështjet e politikës së brendshme aleatë me Trumpin dhe me siguri do të përpiqen që ta shfrytëzojnë këtë aleancë", thotë eksperti i sigurisë Grand. "Kjo përçarje lidhur me pozicionimin europian kundrejt administratës së mundshme Trump nuk u ndihmon interesave europiane dhe NATO-s, sepse bilateralizmi i raporteve të sigurisë me SHBA-në afatgjatë mund ta minojë NATO-n."/ DW
SHBA- Zgjedhjet presidenciale të 5 nëntorit në Shtetet e Bashkuara pritet të kenë ndikim të konsiderueshëm në politikën e Uashingtonit kundrejt Iranit.
Nënpresidentja amerikane, Kamala Harris, kandidate e demokratëve për presidente në këto zgjedhje, pritet të çojë përpara politikën me fokus në diplomaci, kanë thënë ekspertët.
Ish-presidenti amerikan, Donald Trump, kandidat i republikanëve, pati udhëhequr me politikën e “presionit maksimal” gjatë mandatit të tij në Shtëpinë e Bardhë, dhe pritet të ketë qasje të ngjashme të ashpër, thonë analistët.
Në fillim të tetorit, Harris ka habitur jo pak njerëz kur e ka përshkruar Iranin si “armikun më të madh” të Uashingtonit, duke lënë mbrapa Rusinë dhe Kinën.
Alex Vatanka, drejtor i Programit për Iranin në Institutin për Lindje të Mesme, me seli në Uashington, ka thënë se komentet e saj nuk duhet të shihen me vlerë nominale. Harris ka thënë “atë që është dashur të thotë”, për hir të politikave të brendshme, dhe për të qetësuar lobin pro-izraelit.
Fushata e Harrisit synon “ta pozicionojë atë gati në një linjë me Trumpin kur është fjala për Iranin”, ka thënë Gregory Brew, analist i lartë në Grupin e Euroazisë me bazë në Shtetet e Bashkuara.
“Harris pritet të vazhdojë qasjen e Bidenit, të çojë përpara diplomacinë, pa ofruar koncesione të mëdha, dhe duke pasur kujdes që të mos nxisë reagime të brendshme politike”, ka thënë Brew.
Ekspertët thonë se konflikti në Lindje të Mesme, ku Izraeli lufton grupet e mbështetura nga Irani në Rripin e Gazës dhe Liban, mund të ndikojë që Harris të krijojë një politikë më të vrazhdë kundrejt Teheranit.
Diplomacia me Teheranin do të mbetet si opsion nën presidencën e Harrisit, kanë thënë ekspertët, mirëpo secila negociatë do të duhej t'i kishte në qendër çështjet rajonale, dhe jo programin bërthamor të Iranit.
Përgjatë mandatit të tij në Shtëpinë e Bardhë, 2017 - 2021, Trump i ka tërhequr Shtetet e Bashkuara nga marrëveshja bërthamore - e nënshkruar mes Teheranit dhe fuqive botërore - i ka rikthyer sanksionet ndaj Iranit, dhe ka urdhëruar vrasjen e gjeneralit të lartë iranian, Qassem Soleimani.
Mirëpo, është e paqartë nëse Trump do të adoptojë sërish politikë të ngjashme ndaj Iranit, nëse fiton zgjedhjet, kanë thënë ekspertët, duke përmendur jostabilitetin e ish-presidentit.
Përgjatë fushatës zgjedhore, Trump ka sugjeruar, pa ofruar dëshmi, se Irani është i përfshirë në tentimet e fundit për vrasje të tij, dhe ka kërcënuar se do ta copëtojë shtetin në “thërrmija”.
Mirëpo, Trump ka thënë edhe se është i gatshëm të bisedojë me Iranin, përfshirë edhe çështjet bërthamore.
Nën presidencën e Trumpit, do të ketë shumë më pak interes për diplomaci me Teheranin, ka thënë Brew.
Sipas tij, në mesin e republikanëve ekziston “gatishmëri më e madhe për të toleruar veprim ushtarak kundër Iranit”, sidomos pas sulmit të parë të Izraelit kundër Iranit, më 26 tetor.
Mirëpo, mundësitë e përfshirjes së Shteteve të Bashkuara në luftë kundër Iranit, mbesin të vogla.
“Është e vështirë për mua që të shoh në këtë momente të historisë amerikane, një president amerikan që planifikon një luftë të madhe”, kla thënë Vatanka.
Sipas tij, Irani do të jetë më i gatshëm të bisedojë me Trumpin, sepse “mund t’i duket më i përshtatshëm për të arritur marrëveshje” me një ish-president, dhe me një qasje joshëse, “mund t'ia ushqejë egon”.
Vatanka beson se në përgjithësi, politika amerikane kundrejt Iranit do të funksiononte më shumë “përmes një konsensusi institucional të vendimmarrjes”, nën presidencën e Harrisit, ndërsa me Trumpin, situata do të kishte në qendër “mendjen dhe ndjenjat e një njeriu”./REL
