Ivica Daçiç
SERBI- Pesë të dërguarit e SHBA-së dhe BE-së i dorëzoi një dokument presidentit të Serbisë, Aleksandar Vuçiç, një ultimatum, të paktën siç po perceptohet në opinion - plani franko-gjerman për Kosovën. Vuçiç bëri me dije se gjatë takimit këta të fundit i kishin bërë të qartë se do të kishte penalizime për Serbinë nëse nuk pranonte propozimin franko-gjerman. Një prej penalizimit do të ishte edhe bllokimi i procesit të anëtarësimit të Serbië në BE. Zëvendëskryeministri i parë dhe shefi i diplomacisë Ivica Daçiç, i cili një ditë më pas ishte në Bruksel dhe foli me Përfaqësuesin e Lartë të BE-së Giuseppe Borella zbulon për median serbe Kurir se si dukej ajo bisedë, si dhe si do të jetë përgjigja e Serbisë ndaj propozimit të fundit në praktikë.
- Më e rëndësishmja është që njerëzit tanë të kuptojnë se ne marrim pjesë në çdo marrëveshje dhe se interesi i Serbisë mbrohet në çdo bisedë që kemi. Ky është dallimi kryesor në krahasim me disa situata të mëparshme, kur nuk na kërkonin asgjë, thjesht vendosnin, dhe ne qëndruam mënjanë. Tani Serbia është në qendër të vendimmarrjes, asnjë vendim nuk do të kalojë pa ne. Prandaj Aleksandar Vuçiç mori vendimin e duhur për të marrë pjesë në dialog bazuar në këtë plan, krahas vijave të kuqe se Kosova nuk ka anëtarësim në OKB dhe me JSO-në e formuar më parë. Me gjithë këtë, neve na prezantohen qartë pasojat nëse Serbia është ajo që do ta pengojë marrëveshjen, para së gjithash me pasoja të rënda për të ardhmen e Serbisë.
Një version i supozuar prej 10 pikash u shfaq në publik dhe Lajçak tha se asnjë nga ato versione nuk është i vërtetë dhe se dokumenti ka 11 pika. Ju si shef i diplomacisë dhe zëvendëskryeministër i parë duhet ta keni parë dokumentin... Është më i butë apo shumë më i keq se versionet që u shfaqën? Cila është më e vështira për ne?
- E them përsëri, ne po diskutojmë opsione të ndryshme. Por duhet të dimë se asnjë version nuk do të jetë i lehtë. Koha për zgjidhje të lehta ka kaluar prej kohësh dhe prej dhjetë vitesh flasim vetëm për zgjidhje të mundshme, jo të lehta apo të vështira. Këtë vit janë bërë saktësisht dhjetë vjet që kur kemi nënshkruar Marrëveshjen e Brukselit me Prishtinën dhe me Brukselin. Dhe ishte një vendim i vështirë, por ishte më i miri i mundshëm në atë kohë. Edhe sot më e mira është e mundur edhe pse nuk është zbatuar për shkak të bllokadës së Prishtinës dhe atyre që i përkrahin. Dua të them se për Kosovën dhe Metohinë po kërkojmë zgjidhje që mund të aplikohen në realitet, jo në laborator. Ne mendojmë për Serbinë dhe serbët në Kosovë e Metohi kur kërkojmë zgjidhje, jo ndonjë imazh të imagjinuar që na përshtatet, por që nuk mund të zbatohet.
Analistët thonë se Serbia nuk duhet të lejojë një tjetër “jo” historike për Perëndimin, sepse ne kujtojmë se çfarë na ka sjellë në të kaluarën. E mbani mend gjithashtu, partia juaj ishte grupi në pushtet në atë kohë... Pra, çfarë thoni tani ju si shef i diplomacisë, por edhe drejtues i SPS-së dhe aktor i kohës kur thoshim “jo”? Cilat janë opsionet tona gjithsesi?
- Ne po flasim me disa vende perëndimore, siç thoni ju - ka edhe amerikanë, gjermanë dhe francezë, britanikë, italianë dhe është Lajçak. Ata të gjithë kanë interesat dhe pritshmëritë e tyre individuale. Por ne i trajtojmë ata si partnerë që po përpiqen të arrijnë një kompromis me shqiptarët e Kosovës dhe për këtë kemi qenë në këtë proces për më shumë se dhjetë vjet. Perëndimi është faktori me të cilin Serbia kërkon zgjidhjen për Kosovën dhe Metohinë, kështu ka qenë që kur, kundër vullnetit tonë, dialogu u zhvendos nga OKB në Bashkimin Evropian. Dhe ky është realiteti. Nuk mund të kërkojmë zgjidhje diku tjetër, është korniza në të cilën ne lëvizim. Dhe gjithmonë duhet të kemi parasysh se këto janë vende me të cilat Serbia realizon dy të tretat e tregtisë së saj dhe vende që punësojnë disa qindra mijëra njerëz në Serbi. Dikush thotë se nuk ka lidhje me bisedimet për Kosovën dhe Metohinë,
Shumica vlerëson gjithashtu se Perëndimi nuk qëllon me armë bosh dhe se kërcënimet janë reale dhe se pasojat, nëse refuzojmë të flasim, do të ishin katastrofike? Çfarë skenari do të na priste? A janë këto sanksione si në vitet nëntëdhjetë? Çfarë na treguan?
- Nuk do të ketë sanksione kundër Serbisë, jo sepse askush nuk dëshiron ta bëjë këtë, përkundrazi - shumë do të vendosin sanksione ndaj Serbisë nesër. Por ne nuk do ta lejojmë këtë sepse secili prej nesh, përfshirë Vuçiçin dhe mua, e dimë se kjo është një nga periudhat më të vështira që ka kaluar Serbia. Ne marrim vendime në emër të njerëzve që na zgjodhën për presidentë dhe ministra dhe duhet të ndjekim politika që nuk do të çojnë në shkurtime të vendeve të punës. Ata që thonë se nuk është e rëndësishme për ta, le të shkojnë tek ata njerëz dhe të përpiqen t'u shpjegojnë se do të shkarkohen nga puna se është e rëndësishme për shtetin dhe kombin. Për ne nuk ka interes më të madh shtetëror se të gjithë të kenë një punë dhe të jetojnë të qetë me familjen në shtëpinë e tyre në Serbi.
Një ditë pas fjalimit të presidentit Vuçiç, ju ishit në Bruksel dhe folët me Borelja. Na përshkruani se si dukej saktësisht ajo bisedë?
- Biseda me Borelja ishte konstruktive. Është shumë e rëndësishme që Brukseli e vlerësoi si konstruktiv dhe të përgjegjshëm qëndrimin e presidentit Aleksandar Vuçiq, për dallim nga Kurti. BE-ja ka dilema të caktuara në lidhje me Marrëveshjen e Brukselit, por pikërisht në atë ndërtesë ku fola me Borella-n e nënshkroa atë marrëveshje me Catherine Ashton. Ajo marrëveshje nënkuptonte ZSO. Pra, nëse garantuesi i asaj marrëveshjeje atëherë ishte përfaqësuesi i lartë për politikën e jashtme të BE-së, është logjike që kështu është edhe sot, dhe ne presim që ZSO të bazohet në ato parime.
Fjalët si “vijat e kuqe”, “Kosova është zemra e Serbisë” etj. Kemi dekada të tëra që dëgjojmë njëri-tjetrin... Të konkretizojmë tani, si do të jetë në praktikë - Perëndimi dërgon një kërkesë specifike - ta lërë Kosovën në OKB, d.m.th. ju nuk e kundershtoni dhe ne themi cfare?
- Ne themi se Kosova nuk është shtet i pavarur dhe se nuk duhet të jetë anëtare e Kombeve të Bashkuara. Dhe këtë nuk e thotë vetëm Serbia, e thotë shumica bindëse e anëtarëve të Kombeve të Bashkuara. Le t'i pyesin nëse Kosova është shtet i pavarur dhe le të dëgjojnë se çfarë mendojnë. Shumica do t'u thonë se nuk është shtet dhe dy nga pesë anëtarët e përhershëm të Këshillit të Sigurimit do t'u thonë të njëjtën gjë. Le të pyesin anëtarët e tyre në Bashkimin Evropian nëse Kosova është shtet i pavarur dhe do të shohin se pesë vende mendojnë se nuk është. Të njëjtën pyetje le t'i bëjnë NATO-s - katër anëtarë do të thonë se Kosova nuk është shtet. Situata është e njëjtë në Interpol dhe në UNESCO. Nuk e di se si mendojnë t'i bëjnë ata të bashkohen me ato organizata. Kjo nuk është një pyetje për Serbinë, ata duhet t'ia bëjnë vetes këtë pyetje.
Fokusi është sërish te çështja e formimit të ZSO-së, e cila duhej të ishte formuar shumë kohë më parë, dhe tani janë aktivizuar edhe SHBA-të... A mund të presim përparim dhe a do të kenë sukses SHBA-të që vërtet ta “detyrojnë” Prishtinën. të formohet ZSO në një mënyrë që është nënshkruar në Bruksel? Apo është edhe një lloj performance?
- Presim që të formohet Unioni i Komunave Serbe dhe mirëpresim deklaratat nga Perëndimi, e veçanërisht nga SHBA-ja, se kjo do të bëhet. Prej kohësh të gjithë e kanë të qartë se nuk mund të bëjmë asnjë hap përpara derisa të përmbushet diçka që e presim prej dhjetë vitesh. Në të njëjtën kohë, nuk ishte asgjë, ishte kërkesa kryesore që kishte pala jonë. Kemi qenë këmbëngulës në kërkesën që të formohet ZSO, edhe sepse është kërkesa jonë më e rëndësishme në dialog, por edhe sepse ne i marrim seriozisht dhe me përgjegjësi këto negociata, ku besojmë se duhet përmbushur gjithçka që është rënë dakord.
Kohët e fundit janë përmendur afatet për zgjidhjen e çështjes së Kosovës, pra shkurti, përvjetori i konfliktit ruso-ukrainas, pastaj marsi... A ju ka përmendur ndonjë nga zyrtarët perëndimorë ndonjë afat specifik dhe cilin?
- Nuk i kushtoj vëmendje asnjë përmendjeje të afateve, këto nuk janë çështje serioze. Nuk ka afate as në bisedat që unë drejtoj, jam i sigurt që askush nuk i përmend afate as presidentit Vuçiq. Nuk po them se dikush mund të ketë në kokë kur duhet të përfundojë një fazë e dialogut tonë, por ka shumë njerëz atje, kanë disa detyrime dhe pritshmëri të tyre, kanë edhe mandate që zgjasin ca kohë. kështu që ata mund ta projektojnë atë në bisedat tona. Ne nuk e kemi atë. Bisedimet do të zgjasin aq sa duhet për të arritur një kompromis, dhe kjo është e gjitha që ka rëndësi. Koha është më pak e rëndësishme sesa cilësia e marrëveshjes për të cilën po punojmë.
Kuvendi me temën e Kosovës dhe Metohisë është caktuar për 2 shkurt, për shkak se përfaqësuesit e opozitës nuk kanë dashur bisedime individuale me presidentin. Çfarë prisni nga ajo seancë?
- Presidenti Vuçiç ofroi konsultime dhe diskutime sa më të gjera sepse bëhet fjalë për çështjen tonë më të rëndësishme shtetërore. Synimi i tij është që çështjen e Kosovës dhe Metohisë ta diskutojë me të gjithë aktorët politikë, qofshin ata në pushtet apo në opozitë, sepse nuk ka temë më të rëndësishme se kjo. Por disa nuk donin të flisnin për këtë, dhe pse nuk e bënë, ata duhet t'ua shpjegojnë këtë votuesve të tyre. Me sa po shoh unë nuk kanë shpjegim për këtë, ndoshta do ta kenë të vështirë të vijnë në Kuvend për të folur për Kosovën. Por kjo flet vetëm për ta, sepse është shumë e lehtë të ulesh anash dhe të kritikosh Vuçiqin dhe Daçiqin dhe kur i pyet se cili është plani yt për Kosovën dhe Metohinë, thonë se Vuçiqi duhet të largohet nga pushteti. Do të kemi një debat parlamentar sepse as presidenti dhe as qeveria nuk kanë çfarë të fshehin nga opinioni dhe nga parlamenti se çfarë po ndodh në dialogun për çështjen e Kosovës dhe Metohisë. Ky është mesazhi ynë, ky është motivi i presidentit Vuçiq për të inicuar këtë seancë. Thjesht nuk e kuptoj që dikush që dëshiron të merret me politikë ikën nga diskutimi për Kosovën dhe Metohinë, nuk e di se çfarë është një çështje më e rëndësishme shtetërore për ta.
A ka mundësi që të mbahet referendum për Kosovën pas këtij dokumenti që na është dorëzuar?
- Jemi ende larg ndonjë vendimi për këto çështje, veçanërisht nga historia nëse kemi nevojë për referendum apo jo. Para nesh kemi fillimisht debatin parlamentar dhe shumë biseda të tjera me përfaqësuesit ndërkombëtarë dhe me Prishtinën, në mënyrë që çdo vendim të kërkojë më shumë kohë. Në çdo rast, kur të vijë koha, unë jam përkrahës i krijimit të konsensusit më të gjerë për zgjidhjet e ardhshme për Kosovën dhe Metohinë.