LIVE UPDATES
Ekonomi

Raporti i ISHP: Këto janë katër sëmundjet që prekin më shumë meshkujt në Shqipëri

28 Prill 2022, 14:55 Nga DOSJA
Raporti i ISHP: Këto janë katër sëmundjet që prekin

Një raport i Institutit të Shëndetit Publik mbi kontrollin e sëmundjeve jo infektive (NCD) i kryer në vitin 2020, tregon se meshkujt shqiptarë në raport me femrat po preken më shumë vitet e fundit nga 4 lloj sëmundjesh jo infektive. Ato janë kanceri i mushkërive, infarkti i miokardit, goditja në tru dhe kanceri në zorrën e trashë. Sipas ekspertëve të shëndetit publik, shkak i incidencës së lartë është presioni i lartë i gjakut, ushqimi, pirja e duhanit, mbipesha dhe hiperglicemia.

Vetëm kohët e fundit është bërë i mundur gjurmimi i rasteve të reja (shkalla e incidencës) për disa NCD të rëndësishme si të regjistruara nga sistemi shëndetësor. Incidenca e kancerit në vitin 2018 te burrat dhe gratë e moshës së mesme ishte disi më e lartë tek meshkujt se tek femrat. Në veçanti, incidenca e kancerit të mushkërive ishte dukshëm më e lartë te meshkujt sesa te femrat (rreth 57 kundrejt 15 rasteve për 100 000, respektivisht). Për më tepër, incidenca e sulmit në zemër ishte dukshëm më i lartë tek meshkujt sesa tek femrat (rreth 220 kundrejt 60 rasteve për 100,000, përkatësisht).

“Në mënyrë të ngjashme, incidenca e goditjes në tru ishte 72% më e lartë tek meshkujt sesa tek femrat, si dhe kolo-rektal kanceri (57% më i lartë),”- thuhet në raportin e ISHP.

Vdekshmëria

Shkalla bruto e vdekshmërisë (numri i vdekjeve për 100,000 banorë) nga sëmundjet kardiovaskulare (CVD) në 2018 ishte rreth 405 (406 në meshkuj dhe 403 në femra). Siç pritej, të dyja sëmundjet ishemike të zemrës dhe Shkalla e vdekshmërisë nga infarkti i miokardit ishte më e lartë tek meshkujt sesa tek femrat, ndërsa e kundërta ishte evidente për vdekshmërinë nga goditjet në tru.

Megjithatë, vlen të përmendet, vdekshmëria nga kanceri (shkalla e përgjithshme: 129 vdekje për 100,000 popullsia) ishte dukshëm më e lartë te meshkujt sesa te femrat (përkatësisht 165 kundrejt 93). Veçanërisht, Shkalla e vdekjeve nga kanceri i mushkërive ishte pothuajse pesë herë më e lartë tek meshkujt sesa tek femrat (50 kundrejt 10, përkatësisht). Shkalla e papërpunuar e vdekshmërisë nga NCD (vdekjet nga të gjitha NCD për 100,000 banorë) në Shqipëri është dyfishuar në tre dekadat e fundit (nga rreth 370 në 1990 në 733 në 2017 – INSTAT).

Drejtuesi kryesor për shkallën më të lartë të vdekshmërisë tek meshkujt (dhe jetëgjatësinë e tyre më të shkurtër) duket të jetë shkallë më e lartë e vdekshmërisë nga kanceri mes tyre, me vdekshmërinë e meshkujve nga kanceri i mushkërive 5 herë më e lartë se femrat. Shkalla shumë më e lartë e vdekjeve të parandalueshme kardiovaskulare tek meshkujt 30-69 vjeç, është e kundërt vetëm tek të moshuarit. Ky profil vë në dukje nevojat për këmbëngulje për kontrollin e duhanit dhe politika të tjera të kontrollit. Shkalla e përgjithshme e vdekshmërisë në mesin e të rriturve shqiptarë (individët e moshës 30-69 vjeç) është ulur lehtë në dekadën e fundit. Kjo për shkak të rënies së vdekjeve nga sëmundjet kronike të frymëmarrjes dhe më pak nga sëmundje ishemike të zemrës dhe goditje në tru (te meshkujt).

Në të kundërt, vdekshmëria nga kanceri në këtë grupmoshë nuk ka ndryshuar në dekadën e fundit. Kjo tregon nevojën për forcimin e programeve ekzistuese kombëtare të zbulimit të hershëm dhe parandalimit parësor. Së fundmi, Instituti i Shëndetit Publik po punon me ofruesin shëndetësor për zhvillimin e një numri regjistrash për të gjurmuar incidencën e 4 kategorive kryesore të sëmundjeve: sëmundjeve ishemike të zemrës, aksidenteve cerebrovaskulare (infarkti), kancereve dhe diabetit.

Faktorët e rrezikut

Për sa i përket përcaktuesve të shëndetit, pesë faktorët kryesorë të rrezikut në Shqipëri në vitin 2017 ishin presioni i lartë i gjakut, ushqimi, pirja e duhanit, BMI e lartë dhe hiperglicemia. Rreth 33% e të gjitha vdekjeve dhe 17% e sëmundjes së përgjithshme në popullatën shqiptare në vitin 2017 i atribuohej vetëm presionit të lartë të gjakut. Dieta ushqimore ishte faktori i dytë kryesor i rrezikut që përbën 27% të vdekshmërisë nga të gjitha shkaqet dhe 15% të totalit.

Më tej, duhani ishte faktori i tretë kryesor i rrezikut që përbën 19% të të gjitha vdekjeve dhe 13% të barrës së përgjithshme të sëmundjeve në popullatën shqiptare. Gjithashtu, ndërsa ka rënë prevalenca e duhanpirjes tek meshkujt në Shqipëri, ajo përsëri mbetet e lartë krahasuar me shumicën e vendeve perëndimore.

Marrë nga GazetaSi

Aksidenti i rëndë në Tiranë, si mund të shmangen ngjarje të tilla?

View Results

sociale sociale instituti i shëndetit publik semundjet e meshkujeve instituti i shëndetit publik semundjet e meshkujeve

Sondazh

Poll

VIDEO-VIRALE/ Po fliste në Rrugën e Salës, demokrati 'kapet mat' nga gruaja

VIDEO-VIRALE/ Po fliste në Rrugën e Salës, demokrati 'kapet mat' nga gruaja

"Injoranca nuk është argument" Nuk i pëlqeu pyetja, Rama prek në faqe gazetaren Ambrozia Meta

Del VIDEOJA, Elia godet Princ Lekën: Familja ime të ka mbajtur me bukë

VIDEO/ Noka i jep Spiropalit pankartën, Ministrja ofrohet ta mbaj para fytyrës

Publikohen pamjet nga brenda bazës ajrore të Kuçovës, Komandanti: E gatshme për stërvitjen e trupave

Tempulli 2/ Me kanabis gati për shitje dhe shuma parash, arrestohen 4 të rinj në Tiranë

Dalin pamjet nga kasollja ku u vra 50-vjeçari në Durrës

Kontrabandonin ilaçe dhe telefona, arrestohen dy persona në Tiranë, sekuestrohen 47 iPhone

I vunë flakën eskavatorit me vlerë 150 mijë euro, arrestohen 2 autorët e ngjarjes

Reshjet e shiut dhe borës në vend, policia: Moderoni shpejtësinë e mos kryeni parakalime të gabuara

Kampioni Alvin Karaqi mes lotësh: Për besë u ndjeva si Gjergj Kastrioti kur mora flamurin

'Dokumentar horror'/ Berisha publikon pamjet: Do ju paraqes terrorin që Bajrajt ushtruan më 14 maj

Krimi në Bulqizë/ Fqinji: Po hante bukë në banesë kur erdhën dy makina!

Dosja "Gjici"/ Zv.kryetari i bashkisë së Kukësit shkon në SPAK

Newsroom 11 |XAMA: LAJMI I FUNDIT FAKE QË PASHË, ISHTE PËR MUA

Newsroom 11 |XAMA: KËSHILLË QYTETARËVE- MOS LEXONI VETËM NJË BURIM

Newsroom 11 | XAMA: GAZETARËT NUK SHKRUAJNË ME EMËR, KJO S'ËSHTË ETIKE

Xama në Newsroom: Lajmet e rreme përhapin panik! Më akuzuan se kisha marrë para për një shkrim

Muka në Newsroom: Në Shqipëri ka portale gjobaxhie, u bëjnë shantazh njerëzve

Xama në Newsroom: Fake News shpërndahet më shumë në Facebook e Tik Tok! Gazetarët të shkruajnë emrin

Newsroom 11 |Kush prodhon lajme të rreme në Shqipëri

Newsroom 10 |SENJA: NE S'REAGOJMË NDAJ GJUHËS SË URREJTJES

Newsroom 10 |HAZIZAJ: 'ÇOHU ENVER', PJESË E GJUHËS SË URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ KEMI MARRËVESHJE PËR TË MBROJTUR 'VIKTIMAT'

Newsroom 10 |HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES KA SHKAKTUAR DHE KRIME

Newsroom 10 |GAZETARI: GJUHA E URREJTJES, PJESË E SHOQËRISË

Newsroom 10 |HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES, E FRIKSHME NË SHQIPËRI

Vidhnin në banesa duke përdorur çelësa të klonuar, vihet në pranga 1 person,nje tjeter në kërkim

Newsroom 10 |GJUHA E URREJTJES PËRDORET NGA POLITIKA, AMA TË KONTROLLOJË GJUHËN E URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ: STEREOTIPET NXISIN GJUHËN E URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES LUFTOHET ME EDUKIM

Newsroom 10 | Gjuha e urrejtjes në media, si dhe kush e shpërndan?

Ndryshimet në PS/ Gjiknuri: S'është fundi, por fillimi i diçkaje të re.

Inceneratorët/ S’kam dhënë asnjë kontratë pa garë, ato janë publike!

Ndihet 'i shitur' nga Rama? Gjiknuri: Nuk ndjej braktisje, kam komunikim me të prej 20 vitesh

Klosi: Kemi primare reformimin e partisë, PS synon mandatin e katërt

U shkarkua si Sekretar i Përgjithshëm, Gjiknuri: PS edhe kur fiton, refekton!

Digjet shtëpia në Shkodër, në banesë ndodhej një i moshuar, përfundon në spital

Vazhdon përplasja në PD! Basha kërkon mbledhjen e Komisionit të Etikës për të, Bardhi: Shenjë humbje

Vrasja e Jetmirës/ Autori u dënua me 28 vite burg, nëna e viktimës: Duhet dënim përjetë!

Newsroom 9 | Kallanxhi: Threads? S`besoj se do zgjasë shumë

Newsroom 9 | Eksperti i IT: Mos merrni për bazë asgjë thuhet në rrjet

Newsroom 9 | Gazetarja: po ndodhin vrasje nga tik tok

Newsroom 9 | Eksperti i IT: Fake News dallohet vetëm po të jemi kritikë

Newsroom 9 | Kallanxhi: Shqiptarët besojnë gjithçka shohin në rrjet

Newsroom 9 | Eksperti i IT, Tomi Kallanxhi: Tik Tok ka "fake news" sepse s'ka censurë

Newsroom 9 | Gazetarja: Shqipëria do kohë të përshtatet me Tik Tok

Newsroom 9| Eksperti i IT: Çdo rrjet është i përkohshëm, duhet të kujdesemi për vlerat

A mund të mbyllet TikTok për Shqipërinë? Flet për Newsroom eksperi i IT

Fëmija mbyllet brenda në shtëpi, nëna e alarmuar njofton zjarrfikësit, NDËRHYRJA nga ballkoni