4 Tetor 2024, 10:49
Nga Enkeleda Memisha
Enkeleda Memisha
Numri i madh i turistëve të huaj që po vizitojnë Shqipërinë këtë vit thekson rëndësinë dhe nevojën për njohjen, mbrojtjen dhe promovimin e Trashëgimisë sonë Kombëtare, si Kulturore ashtu edhe Natyrore. Krijimi i kësaj trashëgimie ka kaluar nëpër shekuj dhe është ruajtur deri në ditët e sotme. Mund të thuhet se, në shumë raste, ruajtja e trashëgimisë ka qënë varur edhe nga rastësia (nëse lejohemi ta përshkruajmë kështu, veçanërisht në
vendin tonë) për shkak të mungesës së njohjes dhe menaxjimit të duhur te saj. Shqipëria është anëtare e UNESCO-s (Organizata e Kombeve të Bashkuara për Edukimin, Shkencën dhe Kulturën), një nga agjencitë e specializuara të OKB-së, që nga viti 1958.
Gjatë regjimit komunist, asnjë sit nuk u përfshi në listë deri në vitin 1992, kur Butrinti u përfshi për herë të parë në Listën e Trashëgimisë Botërore për shkak të vlerës së tij unike
dhe të pazëvendësueshme si një qytet ku bashkëjetuan civilizime të ndryshme. Që atëherë, Shqipëria ka pasur regjistrime të tjera në Listën e Trashëgimisë Botërore, të cilat kanë luajtur një rol të jashtëzakonshëm në njohjen e vendit në skenën ndërkombëtare në mënyrë pozitive, duke ndikuar kështu edhe në rritjen e numrit të turistëve.
Sot, kjo trashëgimi përballet me një sërë sfidash, duke e bërë mbrojtjen e saj një çështje të rëndësishme. Këto sfida, vitet e fundit, përfshijnë ndryshimet klimatike të shpejta, fatkeqësitë natyrore, konfliktet ndër-shtetërore, urbanizimin dhe pabarazitë ekonomike. Ndryshimet klimatike janë një çështje gjithnjë e më urgjente në shkallë globale, që paraqet kërcënime të rëndësishme për sektorë të ndryshëm, përfshirë turizmin. Në Shqipëri, industria e turizmit, e cila ka qenë në rritje të vazhdueshme vitet e fundit, është veçanërisht e prekshme nga ndikimet e ndryshimeve klimatike. Rritja e numrit të ditëve jashtëzakonisht të nxehta dhe intensifikimi i thatësirave gjatë verës kanë sjellë një rritje të ndjeshme të zjarreve në pyje, kullota dhe parqe të gjelbra, me më
shumë se 100 zjarre të raportuara çdo vit.
Në disa vite, zjarret e regjistruara tejkalojnë 300, duke shkaktuar që zona të tëra—veçanërisht në Shqipërinë Lindore—të mbeten pa pemë apo kafshë, të cilat janë shfarosur bashkë me pyjet. Gjatë 20 viteve të fundit, stinët gradualisht kanë humbur karakteristikat e tyre klimatike. Dimri eshte bërë më i butë dhe më i shkurtër, ndërsa vera është gjithnjë e më e nxehtë dhe e gjatë, duke përvetësuar stinët e pranverës dhe vjeshtës. Megjithë dimrin më të butë, natyra herë pas here sjell periudha 15-ditore me temperatura jashtëzakonisht të ulëta, ku termometri bie deri në -10°C, madje edhe në zonat bregdetare, shoqëruar me ngrica të rralla që mbulojnë 100% të sipërfaqes së Shqipërisë. Nga ana tjetër, sezoni i verës gjatë këtyre dy dekadave ka thyer rekorde termike, me temperatura që arrijnë deri në 44°C.
Rritja e temperaturave mund t'i bëjë muajt e verës jashtëzakonisht të nxehtë për turistët, duke reduktuar tërheqjen nga destinacionet bregdetare. Valët e gjata të të nxehtit gjithashtu mund të rëndojnë mbi infrastrukturën, si furnizimi me ujë dhe sistemet energjetike. Erozioni i vijës bregdetare dhe përmbytjet për shkak të rritjes së niveleve të detit kërcënojnë resortet bregdetare dhe qytetet në breg, duke shkaktuar humbjen e atraksioneve turistike të vlefshme dhe dëmtime të infrastrukturës, që ndikon negativisht mbi industrinë e turizmit.
Shumë njerëz nuk besojnë se veprimet e tyre individuale mund të sjellin ndryshime të mëdha, dhe ndjenja e përgjegjësisë shpesh ndikohet nga veprimet e të tjerëve. Për më tepër, disa janë të gatshëm të pranojnë dëmet mjedisore si pasojë e nevojave dhe rritjes ekonomike, edhe duke parë rritjen ekonomike të lidhur me dëmet ndaj mjedisit. Një nga ndryshimet më të rëndësishme që po ndodh në shekullin e 21-të është padyshim rritja e
ndërgjegjësimit për ndërvarësinë e njerëzimit. Njerëzimi po bëhet i vetëdijshëm se ka probleme që asnjë individ apo shtet nuk mund t'i zgjidhë në mënyrë të pavarur dhe pa bashkëpunimin e të tjerëve. Këto përfshijnë çështje si ndotja e tokës, menaxhimi i ndryshimeve klimatike, pandemitë globale, migrimi masiv dhe shumë fenomene të tjera përpara të cilave individët dhe shtete mbeten të pafuqishëm nëse nuk ka veprim të përbashkët dhe të sinkronizuar.
Në këtë kontekst, sfidat e ndryshimeve klimatike po bëhen gjithnjë e më serioze, aktuale dhe të mprehta, me një numër rekord të katastrofave natyrore. Ngjarjet ekstreme të motit si zjarret, përmbytjet, uraganet dhe valët e të nxehtit janë shumë më të shpeshta dhe më të forta, duke vendosur kështu "agjendën e gjelbër" në tryezat e shumë qeverive që deri vonë nuk i kushtonin vëmendje të mjaftueshme ndryshimeve klimatike ose ishin indiferente ndaj këtyre çështjeve. Ndryshimet e vërejtura në klimën e Tokës që nga mesi i shekullit të 20-të janë të shkaktuara kryesisht nga aktivitetet njerëzore, veçanërisht djegia e lëndëve djegëse fosile, e cila rrit nivelet e gazrave serrë në atmosferë, duke ngritur temperaturën mesatare të sipërfaqes së Tokës. Proceset natyrore, të cilat janë të mbingarkuara nga aktivitetet njerëzore, gjithashtu mund të kontribuojnë në ndryshimet klimatike, përfshirë variabilitetin brendshëm (siç janë modelet oqeanike ciklike si El Niño, La Niña dhe Lëkundja Dekadale e Paqësorit) dhe faktorët e jashtëm (si aktiviteti vullkanik, ndryshimet në energjinë e diellit dhe variacionet në orbitën e Tokës).
Të dhënat klimatike ofrojnë prova për ndryshimet klimatike përmes treguesve kryesorë, si rritja e temperaturave globale të tokës dhe oqeaneve, ngritja e niveleve të detit, humbja e akullit në polet dhe në akullnajat malore, ndryshimet në frekuencën dhe ashpërsinë e fenomeneve ekstreme të motit si uraganet, valët e të nxehtit, zjarret, thatësirat, përmbytjet dhe reshjet, si dhe ndryshimet në mbulimin me re dhe bimësi. Termat "ndryshimet klimatike" dhe "ngrohja globale" shpesh përdoren si sinonime, por kanë kuptime të dallueshme. Po ashtu, termat 'moti' dhe 'klima' ngatërrohen ndonjëherë, megjithëse ato i referohen fenomeneve me përmasa hapësinore dhe kohore shumë të ndryshme.
Komisioni Evropian (KE) miratoi zyrtarisht Strategjinë e Bashkimit Evropian (BE) për Përshtatjen ndaj Ndryshimeve Klimatike në vitin 2021. Kjo strategji përcakton se si BE mund të përshtatet me ndikimet e pashmangshme të ndryshimeve klimatike dhe të arrijë neutralitetin klimatik deri në vitin 2050. Ndryshimet klimatike nuk njohin kufij, duke kontribuar në degradimin e shpejtë të mjedisit. Një metodë efektive për t’u përballur me sfidat e ndryshimeve klimatike është përmes bashkëpunimit ndërkufitar. Ballkani Perëndimor është gjithashtu një rajon me potencial të madh për turizmin e qëndrueshëm për shkak të trashëgimisë së tij të pasur kulturore, diversitetit, vijës bregdetare tërheqëse dhe qyteteve historike. Turizmi është një nga sektorët ekonomikë me rritjen më të shpejtë në rajon, dhe në shumicën e vendeve pritet që turizmi të rrisë kontributin e tij në PBB dhe të krijojë vende të reja pune. Ashtu si sektori i bujqësisë, turizmi varet nga kushtet natyrore, veçanërisht në zonat bregdetare dhe malore. Ndryshimet klimatike pritet të kenë një ndikim të madh në mjediset malore, duke ndikuar turizmin për shkak të natyrës në evoluim të industries.
Sfida të së Ardhmes
Investimet e bëra deri më tani nga shteti shqiptar në këtë fushë kanë qenë të papërfillshme, dhe problemet që rrjedhin nga mungesa e tyre janë vënë në dukje gjithashtu nga vëzhgimet e turistëve të huaj. Menaxhimi i duhur i potencialit të jashtëzakonshëm që Shqipëria mban në këtë drejtim kërkon politika të qarta të fokusuara në qëndrueshmëri dhe jetëgjatësi. Kjo është thelbësore, duke marrë parasysh përfitimet që vijnë nga investimet
urgjente në stafin teknik, infrastrukturën dhe rritjen e fondeve për këtë qëllim. Këto investime duhet të shihen jo vetëm nga një perspektivë afatshkurtër, por më e rëndësishmja, për ruajtjen e këtij trashëgimie të brishtë për brezat e ardhshëm.
Kushtet atmosferike dhe përhapja e përfitimeve ekonomike në rajone të ndryshme janë sfida të rëndësishme. Politikat efektive dhe planifikimi strategjik janë të nevojshme për të adresuar sfidat e ndryshimeve klimatike. Bashkëpunimi mes qeverisë dhe industrisë është kyç për zhvillimin dhe zbatimin e këtyre politikave. Zbutja e rreziqeve shëndetësore të lidhura me ndryshimet klimatike është thelbësore për mbrojtjen e turistëve dhe banorëve. Masat si përmirësimi i shërbimeve shëndetësore, sistemet e paralajmërimit të hershëm për motin ekstrem dhe edukimi i publikut mbi rreziqet shëndetësore mund të përmirësojnë sigurinë dhe mirëqenien.
Duke adoptuar këto strategji, Shqipëria mund të adresojë në mënyrë efektive ndikimet e ndryshimeve klimatike në industrinë e turizmit të saj. Sigurimi i qëndrueshmërisë, diversifikimit dhe elasticitetit do të mbrojë sektorin, duke kontribuar në zhvillimin ekonomik të vendit dhe ruajtjen e pasurive të tij natyrore dhe kulturore për brezat e ardhshëm. Politikat e zbutjes që synojnë reduktimin e emetimeve të gazrave serrë do të rrisin kostot e transportit dhe mund të ndikojnë në modelet e udhëtimit të turistëve. Pavarësisht sfidave që sjellin ndryshimet klimatike, turizmi në rajon pritet të vazhdojë të rritet. Shqipëria ka mundësi për të menaxhuar vulnerabilitetin e saj ndaj motit dhe klimës. Ka disa masa të rëndësishme që Shqipëria mund të ndërmarrë sot për të mbështetur përdorimin optimal të energjisë, burimeve ujore dhe aktiviteteve hidroelektrike. Ndërmarrja e këtyre hapave tani do ta ndihmojë Shqipërinë të menaxhojë më mirë ndryshimet klimatike dhe të krijojë mundësinë për vendin që të jetë më rezistent ndaj tyre në të ardhmen.
Enkeleda Memisha, Pedagoge
enkeleda memisha
Insights
29 Shtator 2024, 16:21
Muhamedin Kullashi
Muhamedin Kullashi
KOSOVË- Orientimi politik i qeverisë Kurti, që nga fillimi i mandatit më 2021, u shqua me prirje gjithnjë e m&e...
Insights
21 Shtator 2024, 17:49
Andi Bejtja
foto ilustruese
TIRANË- Puna për krijimin e Shtetit Bektashi në periferi të Tiranës ka nisur me shpejtësi marramendëse. ...
Insights
5 Shtator 2024, 19:17
Indrit Hoxha
indrit hoxha
TIRANË- Momenti politik është i rëndë, kodi elektoral është ai që është, i imponuar nga mazh...
Insights
5 Shtator 2024, 19:07
Antonela Dhimolea
foto ilustruese
TIRANË- Më 28 gusht 2014, kancelarja gjermane Angela Merkel lanҫoi projektin gjerman ambicioz të quajtur Procesi i Berlinit,...
Insights
1 Shtator 2024, 20:56
Sonila Meço
Sonila Meço
TIRANA- Në ngadalësimin një mujor prej punës, i domosdoshëm për rifillimin me energji të plota a...
Insights
31 Gusht 2024, 19:48
Lutfi Dervishi
shtatorja e skenderbeut
TIRANË- Inagurimi i shtatores së Skënderbeut te Hora e Arbëreshëve në prani të kryetares së...
Insights
31 Gusht 2024, 16:47
Katerina Kolozova
lideret e ballkanit perendimor
BRUKSEL- Gjatë viteve të fundit, qëndrimet ndaj anëtarësimit në Bashkimin Evropian në ve...
Insights
15 Gusht 2024, 07:21
Agustin Palokaj
Agustin Palokaj
Edhe ata që nuk e duan aq shumë BE-në e pranojnë se ajo ka dy arritje të mëdha. E para është liria ...
Insights
9 Gusht 2024, 13:56
Emin Barçi
foto ilustruese
TIRANË- Opinioni publik prej kohësh po bombardohet me të ashtuquajturin “skandal të mikrokredive”.
Shum&eu...
Insights
8 Gusht 2024, 12:55
Ardit Bido
Ardit Bido
I dashur Flamur,Ky gusht, fatmirësisht, më ka gjetur mirë nga ana shëndetësore, por rastësisht e nisa muajin duke ...