LIVE UPDATES
Bota

‘Ishulli’ i pamundur i Salman Rushdie

Shkrimtari ka shqyrtuar me guxim kontradiktat e një shoqërie të sëmurë, të kryesuar nga shenja e intolerancës.

13 Gusht 2022, 19:42 Nga F.M
‘Ishulli’ i pamundur i Salman Rushdie
Salman Rushdie

Mënyra më e mirë për të kontrolluar staturën e Salman Rushdie si shkrimtar është të zhytesh në kujtimet e tij të jashtëzakonshme, Joseph Anton (2012), jo sepse është vepra e tij më e mirë, e cila ndoshta është gjithsesi, por për shkak të thellësisë dhe cilësisë së gjuhës letrare, për mjeshtërinë e prozës, dhe sepse në të ai shkon përtej regjistrit të tij më karakteristik, fantazisë në formën e saj më të pastër, për të dhënë një mësim për maturinë si mjeshtër i letërsisë artistike. Ka më shumë çelësa në atë libër themelor: profili i tij si intelektual publik, guximi i tij si qytetar i përkushtuar drejtpërdrejt ndaj çështjeve politike dhe sociale. Por aty është e fshehur edhe perandoria e fiksionit. Titulli i Joseph Anton u përgjigjet koordinatave sekrete. Këta janë emrat e parë të dy prej shkrimtarëve të tij themelorë, modele të të cilëve ai ndoqi që kur filloi të hidhte hapat e tij të parë letrar: Joseph Conrad, i cili rrëfeu të njëjtën botë që do të rrëfente me një çelës postkolonial dhe Anton Chekhov, mjeshtër i prozës së shkurtër. Ai iu besua atyre që të tregonte historinë e jetës së tij, pjesa qendrore e së cilës është rrëfimi i rrethanave të vështira në të cilat ai duhej të jetonte në fshehtësi si rezultat i dënimit me vdekje që iu pasi shkroi librin e cilësuar si blasfemues, Vargjet Satanike (1988).

Nëse keni kohë të lexoni vetëm një libër të Salman Rushdie, ju rekomandoj shumë Joseph Anton. Ka shumë më tepër, sigurisht. Si roman, edhe pse shumë e përbuzin duke thënë se fama e tij është e një natyre joletrare, Vargjet Satanike është një vepër me interes të madh, stilistikisht dhe konceptualisht, si për guximin e prozës ashtu edhe për vizionin letrar mbi të cilin është bazuar, dhe për të qenë një shfaqje karakteristike e veçorive që formësojnë shkrimin e tij: fantazi e shfrenuar dhe një trajtim i matur i çelësave të realizmit më të përmbajtur.

Fjalë për fjalë, Rushdie ka lëvizur gjithmonë në një ekuilibër të paqëndrueshëm. Arritja e tij më e madhe si tregimtar është Fëmijët e mesnatës (1981), roman me të cilin fitoi çmimin Booker, të cilin e rivlerësoi dy herë, si Bookeri më i mirë në 25-vjetorin dhe 40-vjetorin e historisë së çmimit prestigjioz. Romani fillon me një imazh të pashlyeshëm, kur akrepat e orës shënojnë ardhjen e mesnatës, më 15 gusht 1947, kur u shpall pavarësia e Indisë dhe Pakistanit nga Perandoria Britanike, duke i dhënë shkas lindjen e dy kombeve. Mbaron në një mënyrë jashtëzakonisht kontradiktore, për shkak të dy feve dhe se ai gjithmonë donte të mos ishin antagoniste, hinduizmit dhe islamit. Prej andej, Rushdie shfaq një frize të frikshme historike që heton çelësat e bashkëjetesës midis dy kombeve të reja. Rushdie, i cili lindi në Bombei në një familje myslimane, nuk ishte një njeri fetar dhe ishte pikërisht sekularizmi i tij që do t'i duhej paguar kaq shtrenjtë: kundërshtimi i tij i guximshëm ndaj të gjitha formave të fanatizmit fetar, diçka që shkonte krah për krah me të.

Salman Rushdie është një shkrimtar i fuqisë vullkanike, një forcë e çliruar e natyrës, e cila u kristalizua në një prodhim të frikshëm. Pas botimit të një përmbledhjeje me ese, të titulluar ‘Gjuhët e së vërtetës’ vjeshtën e kaluar, dhe pasi rikrijoi Kishotin e Servantesit në një roman me të njëjtin emër, botuar fillimisht në vitin 2019, në të cilin ai kryen një hetim për marrëdhënien midis fantazisë dhe realitetit në epokën teknologjike, një roman i ri, i titulluar Qyteti i Fitores, do tw dalw shkurtin e ardhshëm. Në harkun nga ‘Fëmijët e Mesnatës’ në ‘Qytetin e Fitores’, Rushdie la disa vepra të paharrueshme, duke përfshirë, romanin Fury (2001), Shalimar Clown (2005) dhe Magjistare e Firences (2008). Formula me të cilën ai doli i kishte rrënjët në disa degë të traditës fantastike të letërsisë, nga njëra anë trashëgimia e realizmit magjik të Amerikës Latine, veçanërisht siç u kultivua nga García Márquez, për të cilin ai shpalli admirim të pakufishëm; nga ana tjetër, mësimi i pafiltruar i nxjerrë nga ‘Njw Mijë e një net’, ku duhet të kërkosh rrënjën e vërtetë të veprës së tij dhe që u kristalizua në tregime të tilla të dukshme si ‘Psherëtima e fundit e Maurit’ (1995) ose ‘Haruni dhe deti i ​tregimeve’, një libër për fëmijë që ai shkroi për djalin e tij në 1990.

Bota narrative e Salman Rushdie bazohet në një konceptim solid të letërsisë, mbi të cilin ai reflektoi në mënyrë të mprehtë në koleksione të tilla si Oriente, Oçidente (1994), një libër kyç në të cilin shkrimtari bashkon në mënyrë inteligjente trashëgiminë e dy traditave letrare bë fjalë dhe titulli i veprës. Kurioziteti i tij intelektual e bëri atë të krijonte marrëdhënie me personalitete aq të shquara dhe të ndryshme si Edward Said, tezat e të cilit për fundin e kolonializmit në letërsi ai i përvetësoi plotësisht dhe i vuri në praktikë në veprën e tij, ose Thomas Pynchon, të cilin e takoi personalisht.

Në Nju Jork, qytetin e tij ‘birësues’, Salman Rushdie është një personazh i njohur, i dashur dhe i respektuar, i cili edhe në momentet më të rrezikshme të dënimit të tij ka dale në publik. I guximshëm, i shkathët, jetësor, i stërmbushur me energji, gjithmonë aktiv dhe i përkushtuar politikisht, fetvaja që pësoi e shtyu të përqafonte kauzën e lirisë së shprehjes në letërsi, duke iu drejtuar krijimit të festivalit Zërat e Botës, që organizohet çdo vit nga organizata e shkrimtarëve të PEN-it, një festival i mbushur me të njëjtën frymë si vepra e tyre. Në momentin e shkrimit të këtyre rreshtave, qyteti që shkrimtari donte ta bënte për vete, mban frymën në pritje të lajmeve për gjendjen e tij shëndetësore. I lindur në Indi, i shkolluar në Angli, njohës i thellë i traditave letrare britanike dhe anglo-indiane, me një karrierë që zgjat më shumë se gjysmë shekulli dhe rreth tridhjetë vepra me meritë të jashtëzakonshme, Salman Rushdie ka shqyrtuar me guxim kontradiktat e një shoqërie të sëmurë, të udhëhequr nga me shenjën e intolerancës, duke e pasqyruar në vepra të tilla si Shtëpia e Artë (2017), përmes faqeve të së cilës projektohet hija e keqe e Donald Trump.

Marrë dhe përshtatur nga ELPAIS

salman rushdie sulmohet salman rushdie

Sondazh

Poll
Bota 13 Gusht 2022, 19:17 F.M

Çfarë nuk i falin Salmanit

Salman Rushdie Si pothuajse të gjitha qeniet njerëzore, një shkrimtar është i brishtë. Edhe ata që duken të fuqish&...

Zbulohen mbi 2 mijë fidanë kanabisi në Velipojë arrestohet 55-vjeçari, në kërkim vëllai i tij

Zbulohen mbi 2 mijë fidanë kanabisi në Velipojë arrestohet 55-vjeçari, në kërkim vëllai i tij

Lapsusi frojdian i Berishës, ngatërron Masakrën e Lumës me atë elektorale në vitin 2013

Dosja Sot Date 29 mars

Arrestohet gjermani në Tiranë, i dënuar për shpërndarje të materialeve pornografike

Arrestohet 25-vjeçari në Tiranë, drejtonte mjetin nën efektin e lëndëve narkotike e kryente manovra

Pamje nga 27 serat me kanabis në Koplik, si ishte kthyer gropa e interteve në plantacione hahashi

Dosja Sot Date 28 mars

Tokat preken nga projekti/ Banorët e Bërxullës në protestë

Dosja Sot date 27 mars

Hetimet për lobingun/“Do dorëzoni dosjen në prokurori?” Berisha: Asnjë qindarkë ruse s’ka hyrë në PD

Bejko kandidat në Tiranë,Berisha: Vegla që përdor Basha dhe Rama kundër pluralizmit, vijnë nga mafia

Qëllohet me breshëri plumbash drejt Top Channel, vritet roja, gjendet e djegur makina e atentatorëve

Merr flak makina mbrenda ne garazh

Dosja Sot date 25 mars

Dosja Sot Date 24 mars

Ndiqte ambulancën që ishte në shërbim emergjence, gjobitet me 300 mijë lekë drejtuesi i mjetit

Skandal në Ali Dem", administratori vendos çip në pallat, banorët ngelin jashtë, mbërrin policia

Dosja Sot date 23 mars

Kryeministri Rama takohet me Rishi Sunak në Londër

Dosja Sot Date 22 mars

"Maskat" aksion në Tiranë, prangosën 20 'korrierë' të grupeve kriminale

Dosja Sot Date 21 mars

'Ka ra zjarr në Surrel!'/ Braçe "tremb" socialistët me LAJMIN E FUNDIT, Qefalia më i shqetësuari

Dosja Sot Date 20 Mars

Berisha i bën thirrje punonjësve të administratës të mos bëhen pjesë e krimit elektoral.

Dosja Sot Date 18 Mars

Burgosja e nënës lehonë/Flet Diana Bahçja: Qaja ditë e natë, por nuk donin t’ia dinin

Qarkullonte me 305 km/h, Cllevio Serbiano e filmonte, shoqërohet në Polici Aleks Vishaj

Dosja Sot Date 17 Mars

U fut në burg 8 ditë pasi lindi, Diana Bahçja: Nuk më lanë të takoja beben

'Shtëpi bari' brenda ish-tuneli të ushtrisë në Krujë, sekuestrohen 390 bimë cannabis sativa

Dosja Sot Date 16 Mars

Tërheqje apo pezullim? Si dredhoi Rama sy për sy me Borrel për 'pasaportat e arta'

Banorët e lagjes Demokracia ne Mamurras bllokojnë rrugën, Cara premtoi rehabilitim te rrugës ne...

Abuzimi me tenderin 3.2 mld lekë, BKH ‘zbarkon’ në zyrat e bashkisë së Bulqizës, sekuestron dosje

Dosja Sot Date 15 Mars

Këshilli i Legjislacionit mbyllet mes debateve, Bardhi ngrihet në këmbë: Shkelni kushtetutën e ikni

"Kryeministri i Shqipërisë si dhuratë e perëndisë", grupi polifonik i dedikon këngë Edi Ramës

Hidhet shorti, Koli Bele caktohet relatori për shqyrtimin e ankimimit të grupit të Alibeajt

Dosja sot Date 14 Mars

Shitësja në panair kërkon t’i dhurojë çantën bashkëshortes, Berisha refuzon: Sot vetëm blihet

Procedohen 70 drejtues mjetesh në 24 orët e fundit, u kapën me shpejtësi të lartë dhe duke bërë gara

Dosja sot Date 13 mars

Kapen 4 rumunë në Vlorë, po kalonin 260 kg kanabis me kamper në Greqi, 5 në kërkim

'Paç fatin e Lali Erit'- Kunjat e Ramës për Veliajn, teksa i dha shansin e tretë për Tiranën?

Rama: Në rrezik të madh tregu, sipërmarrësit të rrisin pagat

Meta pas takimit me Berishen : Aleancë e jashtëzakonshme, pas 15 majit fitojmë shumicën e bashkive

Masakra e Don Boskos, familja Paja hap dyert e mortit, zona me shiritin 'skenë krimi'

'Kasapanë' brenda lokalit! Atentat mafioz, vdes banakierja.5 të plagosur, mes tyre një fëmijë

Meta: Shkojnë për kontroll dhe kapin vibratorët e shokëve