LIVE UPDATES
Insights

Vizionar politik apo luftënxitës? Kush është Henry Kissinger, diplomati mbush 100 vjeç (JETA & ANALIZA)

Në moshën 100-vjeçare, Henry Kissinger përshëndetet për shkëlqimin e tij diplomatik dhe dënohet për vendimet e tij që kushtuan shumë jetë njerëzish. Ai është personi më me përvojë i Amerikës dhe i fokusuar në mënyrë të vendosur në të ardhmen sesa në të shkuarën.

27 Maj 2023, 12:05 Nga Michaela Küfner
Vizionar politik apo luftënxitës? Kush është Henry
Henry Kissinger

SHBA- Pas një vizite në Pallatin e Versajës jashtë Parisit në vitet 1970, gazetarët e pyetën Henry Kissinger se u ndje kur ishte brenda sallës madhështore të Pasqyrave, pyetje të cilësai u përgjigj se ishte "e mrekullueshme" pasi ishte "i rrethuar nga një gjeni". Për mbështetësit, Henry Kissinger është me të vërtetë një gjeni diplomatik që vazhdon të zotërojë artin e të dalluarit të arritjeve politike si askush tjetër. Për kritikët, ai është një kriminel lufte. Për shumicën, ai dhe trashëgimia e tij politike janë diku në mes.

Më shumë i interesuar për të ardhmen sesa për të shkuarën

Gjatë kohës së Kissinger-it fillimisht si këshilltar për politikën e jashtme dhe më vonë si sekretar shteti i Presidentëve Richard Nixon dhe Gerald Ford, ai kontribuoi në përfundimin e Luftës së Vietnamit, duke hyrë në një tension me Bashkimin Sovjetik; duke hapur marrëdhëniet e SHBA-së me Kinën; duke përmbysur një udhëheqës të zgjedhur në mënyrë demokratike dhe duke rivizatuar kufijtë e disa vendeve. Pas largimit nga detyra, ai vazhdoi t'u ofronte "konsulencë gjeopolitike" një sërë liderësh ndërkombëtarër me firmën e tij konsulente "Kissinger Associates".

Edhe 100 vjet pasi lindi Heinz Alfred Kissinger, nga një familje hebreje në qytetin bavarez të Fürth, Kissinger shihet si një peshë e rëndë e politikës së jashtme ndërkombëtare dhe kontribuon me pikëpamjet e tij mbi çështjet gjeopolitike. Edhe sot. Ai shpesh ka paralajmëruar për rreziqet që paraqet inteligjenca artificiale për botën. Duke e vendosur AI në të njëjtën ligë me rrezikun që pritet nga armët bërthamore. Ai paralajmëron se ky është një "problem krejtësisht i ri". Por kaq mjafton nga një njeri që ka parë të gjitha.

"Qëllimet justifikojnë mjetet"

Në pushtimin në shkallë të plotë të Ukrainës nga Rusia, Kissinger krijoi bujë duke bërë thirrje për një paqe të negociuar në nëntor. Apeli i tij erdhi në një pikë kur aleatët perëndimorë të Ukrainës sapo kishin filluar të rrisin ndjeshëm ndihmën e tyre ushtarake për Kievin.  Ndërsa Kissinger argumentoi se bisedimet e afërta ishin të nevojshme për të shmangur një luftë tjetër shkatërruese botërore, Kievi e akuzoi atë për "qetësimin e agresorit".

Sa i përket trajtimit të situatës me Rusinë, Kissinger, i cili udhëhoqi politikën e detentimit të Amerikës në vitet '70, mund të tregojë se ka qenë vetë në prag të luftës me Rusinë. Më vonë ai e përshkroi si "një strategji për zhvillimin e konfliktit me Bashkimin Sovjetik" që u bleu të dyja palëve kohë për diplomacinë dhe shmangien e një konflikti të nxehtë. Në një ndryshim të rrallë mendimi, ai tani mbështet anëtarësimin e ardhshëm të Ukrainës në NATO, pasi arriti në përfundimin se "ideja e një Ukrainë neutrale në këto kushte" nuk ishte "më kuptimplotë".

Udhëheqja si 'të përshkosh një litar të ngushtë'

Kissinger e ka përshkruar qëndrimin e tij shpesh të diskutueshëm për lidershipin strategjik si "përshkon një litar të ngushtë" që "është pezull midis sigurisë relative të së kaluarës dhe paqartësive të së ardhmes". Ai ka shkruar gjerësisht për procesin e tij të vendimmarrjes. 

Shtetet e Bashkuara synuan të mposhtnin Viet Kongun, por përfunduan duke mundësuar ngritjen vrastare të Khmerëve të Kuq, i cili vlerësohet të ketë vrarë më shumë se 2 milionë njerëz. Ai kishte synuar të siguronte një armëpushim që do t'i jepte fund Luftës së Vietnamit. Të dy, Kissingeri dhe homologu i tij vietnamez i veriut, Le Duc Tho, u nderuan me Çmimin Nobel për Paqen për planin e tyre. Vetëm Kissingeri e pranoi çmimin dhe ai u përpoq të kthente Çmimin kur përpjekja për një paqe të negociuar dështoi në mënyrë spektakolare me rënien e Saigonit. Vendimet që ai mori gjatë rrugës kushtuan dhjetëra mijëra jetë në Vietnam, Kamboxhia dhe Laos. 

Një efekt afatgjatë politika amerikane ndaj Kinës

Sipas Lieberthal, Kissinger u nxit nga llogaritja se "dominimi nga një vend do të prodhonte përpjekje nga të tjerët". Shmangia e paqëndrueshmërisë që mund të prodhonte një reaksion i tillë zinxhir, e çoi Kissingerin drejt njohjes historike të Kinës nga Nixon në vitin 1972, një politikë që vazhdon të detyrojë SHBA- në ndaj një angazhimi se "Tajvani është pjesë e Kinës". 

Tensionet që po zhvillohen aktualisht në ngushticën e Tajvanit dhe frika e një lufte mbi Tajvanin shënojnë shtrirjen e lidershipit të Kissinger-it në politikën e jashtme amerikane nga vitet '70 deri në ditët e sotme. Kissinger mund të pretendojë se ka njohur trajektoren e Kinës drejt një fuqie globale dhe rivale sistematike dekada përpara shumicës së bashkëmoshatarëve të tij.

Një legjendë amerikane me rrënjë gjermane

Ndërsa Kissinger feston ditëlindjen e tij të 100-të, politikanët dhe studiuesit në mbarë botën do të vazhdojnë të debatojnë mbi rëndësinë dhe ndikimin e politikave të mbrojtura me pasion nga një legjendë amerikane, anglishtja me theks e së cilës vazhdon të zbulojë rrënjët e tij gjermane.

Marrë nga DW

henry kissinger

Sondazh

Poll
Insights 25 Maj 2023, 16:09 Nga Shpëtim Doda

Fitorja humbëse e Edi Ramës

Shpëtim Doda Gjithkush mund të ndihet i habitur, ndërsa vëren qartazi dhe pa kurrfarë vështirësie, se Edi Rama po vijon ...

Insights 22 Maj 2023, 13:44 Adriatik Lapaj

Singapori dhe Shqipëria

Foto ilustruese Singapori e ka sipërfaqen 734.3 km2. Për ta bërë më të kuptueshme sipërfaqja e qarkut të Durrë...

Insights 19 Maj 2023, 13:51 Enton Abilekaj

Rama, Berisha, Meta dhe frika nga e vërteta

Enton Abilekaj E vërteta nuk jep aq para sa mund të japë Edi Rama, Sali Berisha, apo Ilir Meta, për të gënjyer, por të p...

Insights 18 Maj 2023, 15:00 Demush Shasha

Profecitë e Ben Blushit

Demush Shasha Në sipërfaqe Edi Rama dhe Fredi Beleri nuk kanë pikë të përbashkëta, por në zgjedhjet e fundit lokale...

Krimi në Bulqizë/ Fqinji: Po hante bukë në banesë kur erdhën dy makina!

Krimi në Bulqizë/ Fqinji: Po hante bukë në banesë kur erdhën dy makina!

Dosja "Gjici"/ Zv.kryetari i bashkisë së Kukësit shkon në SPAK

Newsroom 11 |XAMA: LAJMI I FUNDIT FAKE QË PASHË, ISHTE PËR MUA

Newsroom 11 |XAMA: KËSHILLË QYTETARËVE- MOS LEXONI VETËM NJË BURIM

Newsroom 11 | XAMA: GAZETARËT NUK SHKRUAJNË ME EMËR, KJO S'ËSHTË ETIKE

Xama në Newsroom: Lajmet e rreme përhapin panik! Më akuzuan se kisha marrë para për një shkrim

Muka në Newsroom: Në Shqipëri ka portale gjobaxhie, u bëjnë shantazh njerëzve

Xama në Newsroom: Fake News shpërndahet më shumë në Facebook e Tik Tok! Gazetarët të shkruajnë emrin

Newsroom 11 |Kush prodhon lajme të rreme në Shqipëri

Newsroom 10 |SENJA: NE S'REAGOJMË NDAJ GJUHËS SË URREJTJES

Newsroom 10 |HAZIZAJ: 'ÇOHU ENVER', PJESË E GJUHËS SË URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ KEMI MARRËVESHJE PËR TË MBROJTUR 'VIKTIMAT'

Newsroom 10 |HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES KA SHKAKTUAR DHE KRIME

Newsroom 10 |GAZETARI: GJUHA E URREJTJES, PJESË E SHOQËRISË

Newsroom 10 |HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES, E FRIKSHME NË SHQIPËRI

Vidhnin në banesa duke përdorur çelësa të klonuar, vihet në pranga 1 person,nje tjeter në kërkim

Newsroom 10 |GJUHA E URREJTJES PËRDORET NGA POLITIKA, AMA TË KONTROLLOJË GJUHËN E URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ: STEREOTIPET NXISIN GJUHËN E URREJTJES

Newsroom 10 | HAZIZAJ: GJUHA E URREJTJES LUFTOHET ME EDUKIM

Newsroom 10 | Gjuha e urrejtjes në media, si dhe kush e shpërndan?

Ndryshimet në PS/ Gjiknuri: S'është fundi, por fillimi i diçkaje të re.

Inceneratorët/ S’kam dhënë asnjë kontratë pa garë, ato janë publike!

Ndihet 'i shitur' nga Rama? Gjiknuri: Nuk ndjej braktisje, kam komunikim me të prej 20 vitesh

Klosi: Kemi primare reformimin e partisë, PS synon mandatin e katërt

U shkarkua si Sekretar i Përgjithshëm, Gjiknuri: PS edhe kur fiton, refekton!

Digjet shtëpia në Shkodër, në banesë ndodhej një i moshuar, përfundon në spital

Vazhdon përplasja në PD! Basha kërkon mbledhjen e Komisionit të Etikës për të, Bardhi: Shenjë humbje

Vrasja e Jetmirës/ Autori u dënua me 28 vite burg, nëna e viktimës: Duhet dënim përjetë!

Newsroom 9 | Kallanxhi: Threads? S`besoj se do zgjasë shumë

Newsroom 9 | Eksperti i IT: Mos merrni për bazë asgjë thuhet në rrjet

Newsroom 9 | Gazetarja: po ndodhin vrasje nga tik tok

Newsroom 9 | Eksperti i IT: Fake News dallohet vetëm po të jemi kritikë

Newsroom 9 | Kallanxhi: Shqiptarët besojnë gjithçka shohin në rrjet

Newsroom 9 | Eksperti i IT, Tomi Kallanxhi: Tik Tok ka "fake news" sepse s'ka censurë

Newsroom 9 | Gazetarja: Shqipëria do kohë të përshtatet me Tik Tok

Newsroom 9| Eksperti i IT: Çdo rrjet është i përkohshëm, duhet të kujdesemi për vlerat

A mund të mbyllet TikTok për Shqipërinë? Flet për Newsroom eksperi i IT

Fëmija mbyllet brenda në shtëpi, nëna e alarmuar njofton zjarrfikësit, NDËRHYRJA nga ballkoni

Newsroom/ Karabolli: Shqipëria do kohë të përshtatet me TikTok, e provuan edhe gazetarët, s’ia dolën

Newsroom 9 |Tik-Tok Kultura, platformë krijimi apo dizinformimi?

Shoqata e Biznesit: Rënia e euros po na falimenton, BSH po fsheh atë që po ndodh!

Vasili në SPAK/ Meta: Asnjë shqetësim me drejtësinë, por afera e inceneratorëve

'Jemi pro protestave'/ Takoi Berishën, Meta: Do bashkëpunojmë për sezonin e ardhshëm parlamentar

Proteste per guroren

Tragjedi në Gramsh! Mbyten në Liqenin e Banjës, polumbarët nxjerrin trupat e babait dhe 2 djemve

“Rama ik” thirrje ne Rogozhine

Veliaj shthur gojën për kandidatin e Rrogozhinës: Ik o bixhozxhi, për sumën tate paske lekë!

VIDEO/ Veliaj shthur gojën për kandidatin e Rrogozhinës: Ik o bixhozxhi, për sumën tate paske lekë!

Newsroom 8 | MJEKU: EDHE UNË BËRA THIRRJE TË FIKEJ TV

Newsroom 8 | FJONA ÇELA: MEDIAT OPOZITARE U DISKRIMINUAN