8 Prill 2025, 14:22
Nga Hans Henri P. Kluge
Hans Henri P. Kluge
Të gjitha nënat meritojnë të sjellin jetë në botë, pa e vënë në rrezik jetën e tyre. Megjithatë çdo ditë, më shumë se 700 gra humbin jetën globalisht për shkak të komplikimeve të parandalueshme gjatë lindjes. Në këtë Ditë Botërore e Shëndetit (7 Prill) le të zotohemi se do ta kthejmë dhembshurinë në veprim dhe të ndërtojmë fillime të shëndetshme dhe të ardhme shpresëdhënëse për nënat dhe të porsalindurit kudo.
Rajoni Europian i OBSH-së përfshin 53 shtete anëtare në të gjithë Europën dhe Azinë Qendrore, duke përfshirë Kaukazin, Turqinë dhe Izraelin. Kjo shtëpi e afro 1 miliard njerëzve, ka shkallën më të ulët të vdekshmërisë amtare (MMR) nga çdo rajon i OBSH-së, me 11 vdekje për çdo 100 000 lindje të gjalla. Kjo është një dëshmi e përpjekjeve të pandërprera të të gjithëve, nga politikanët tek punonjësit e shëndetësisë dhe shkencëtarët, te humanistët dhe shoqëria civile, gjatë 25 viteve të fundit. Së bashku, ne kemi reduktuar MMR në Rajonin Europian me 56% që nga viti 2000.
Por nëse e gërvishtim sipërfaqen, zbulojmë një pamje më të ndërlikuar. Ndërsa mesatarja rajonale është e ulët, ulja e vdekshmërisë amtare nuk është e shpërndarë në mënyrë uniforme kudo, dhe pabarazi të konsiderueshme janë të pranishme midis vendeve dhe nënrajoneve, duke theksuar pabarazitë e vazhdueshme dhe mungesën e investimeve ose aksesit në shërbime cilësore të shëndetit të nënave.
Pesëmbëdhjetë nga 53 vende në Rajonin Europian – pak më shumë se një e katërta – kanë një MMR më të lartë se mesatarja rajonale. Për më tepër, 9 prej këtyre vendeve panë një rritje të MMR midis 2020 dhe 2023, në mes të pandemisë COVID-19. Më shumë se një dyzinë vende të tjera thjesht kanë ndaluar së përparuari, me 14 nga 53 Shtetet Anëtare – më shumë se një e katërta – që nuk kanë pësuar asnjë përmirësim në MMR ndërmjet viteve 2020 dhe 2023. Këto dallime po pengojnë përparimin e rajonit tonë drejt arritjes së objektivave të dakordësuara globalisht për reduktimin e vdekshmërisë së nënave deri në vitin 2030, të njohura si Objektivat e Zhvillimit të Qëndrueshëm të Kombeve të Bashkuara.
Ndërsa çdo vend është i ndryshëm dhe për këtë arsye do të kërkojë zgjidhje që përshtaten, ekzistojnë 3 masa gjithëpërfshirëse që do të ndihmojnë në reduktimin e vdekshmërisë amtare në të gjithë skenën tonë. Së pari, mbulimi universal shëndetësor, duke përfshirë aksesin në shërbimet gjithëpërfshirëse të shëndetit të nënës, është thelbësor dhe duhet të përfshijë gjithashtu mbështetjen e shëndetit mendor për nënat e ardhshme dhe ato të reja. Së dyti, investimi në fushata edukimi dhe ndërgjegjësimi mund të sigurojë që nënat dhe familjet e tyre të kenë dije mbi ushqyerjen, përgatitjen për lindjen dhe kujdesin pas lindjes. Së fundi, zgjerimi i kujdesit të emergjencës në obstetrikë do të sigurojë që kur shfaqen komplikime dhe koha është vendimtare, jeta e nënës (dhe e fëmijës së saj) mund të shpëtohet.
Të dhënat më të fundit tregojnë se vendet e Europës veriore dhe perëndimore si Finlanda, Gjermania, Holanda, Norvegjia dhe Suedia, kanë disa nga MMR më të ulëta në rajon, duke filluar nga 1 deri në 5 vdekje për 100 000 lindje të gjalla. Kjo për shkak se nënat shtatzëna dhe ato të reja në këto vende kanë akses të gjerë në kujdesin shëndetësor universal, me mbulim gjithëpërfshirës të kujdesit të nënës, shërbim të kualifikuar të lindjes duke përfshirë kujdesin e udhëhequr nga mamia, sisteme të forta të kujdesit të emergjencës obstetrike, pabarazi të ulëta socio-ekonomike dhe politika të forta të barazisë gjinore. Është e rëndësishme që këto vende të ndajnë përvojat dhe praktikat e tyre më të mira me të tjerët.
Europa Jugore zbulon tendenca të përziera MMR. Vende si Greqia, Italia, Portugalia dhe Spanja në përgjithësi kanë MMR të ulët, por disa kanë parë frenim apo edhe rritje të lehta. Kjo mund t'i atribuohet rritjes së pabarazive shëndetësore që shihen në popullsinë migrante dhe kufizimeve në financimin e shëndetësisë. Të dhënat nga Europa Lindore dhe Ballkani Perëndimor tregojnë MMR më të lartë se mesatarja dhe progres të pabarabartë. Thënë kështu, gjatë 25 viteve të fundit kjo pjesë e Rajonit ka parë rënie të MMR me 75% dhe kjo duhet pranuar dhe festuar. Një vend, Bjellorusia, spikat. Është një nga vetëm 2 Shtetet Anëtare në të gjithë Rajonin Europian me një MMR prej vetëm 1 vdekje për 100 000 lindje të gjalla.
Së fundi, vendet në Azinë Qendrore kanë bërë hapa të mëdhenj në reduktimin e MMR, duke regjistruar një reduktim prej 57% që nga viti 2000, ndërsa ende përballen me MMR deri në 42 vdekje për 100 000 lindje të gjalla. Kazakistani spikat, duke reduktuar MMR me një 83% të jashtëzakonshme gjatë 25 viteve të fundit.
Rajoni Europian ka bërë një përparim vërtet të rëndësishëm në reduktimin e vdekshmërisë amtare, por mbeten boshllëqe të konsiderueshme ndërsa ne garojmë drejt vijës së finishit të Objektivave të Zhvillimit të Qëndrueshëm 2030. Askush nuk mund të jetë i vetëkënaqur, përfshirë vendet që aktualisht po ecin mirë. Me investime strategjike, politika më të forta dhe shkëmbim njohurish ndërmjet vendeve, rajoni ynë mund të ecë drejt eliminimit të vdekjeve të parandalueshme të nënave. Me pak më shumë se 1000 vdekje në vit, ne jemi tashmë rajoni me performancën më të mirë në botë; por edhe 1 vdekje e parandalueshme e nënës është e tepërt, sepse çdo nënë meriton një lindje të sigurt, pavarësisht se kush është ajo, apo ku ajo jeton.
hans henri p. kluge
Editorial
7 Prill 2025, 13:58
F.R
Erion Veliaj
TIRANË- Skaneri që publiku arrin ti bëjë çështjes Veliaj, sot kur përmbledhja e përgjimeve që a...
Editorial
5 Prill 2025, 14:19
Zachary B. Wolf
donald trump
SHBA- Presidenti Donald Trump dëshiron që amerikanët ta shohin historinë sipas tij, historianët qofshin të mallk...
Editorial
29 Mars 2025, 13:51
Enton Abilekaj
Enton Abilekaj
TIRANA- Pas 2 fushatash me timon dhe dajre, Edi Rama vendosi më në fund të paraqesë një program për kat&e...
Editorial
27 Mars 2025, 12:50
The New York Times
Bernie Sanders
Të dëshmosh një nga ndalesat e turneut Fighting Oligarchy të Bernie Sanders, i cili kaloi nëpër Nevada, Kolora...
Editorial
26 Mars 2025, 12:46
BBC
Foto ilustruese
BRITANI E MADHE- Në orën 09.00 të një mëngjesi të shkurtit 1947, ambasadori i Mbretërisë së Ba...
Editorial
18 Mars 2025, 14:36
Ditmir Bushati
Ditmir Bushati
Java që sapo lamë u mbyll me protesta të fuqishme anembanë Europës. Serbët, hungarezët dhe gjeorgjian&eum...
Editorial
17 Mars 2025, 13:05
Agim Nesho
Agim Nesho
Nastradini Shqiptar Rama është i aftë të shesë cdo gjë. Si Nastradin ai është më i artikuluari, m&e...
Editorial
14 Mars 2025, 12:16
Meri Lika
Meri Lika
Nga gjuha shqipe më pëlqejnë shumë fjalët “filani” dhe “fistëku”, më pëlqejnë...
Editorial
6 Mars 2025, 22:02
Sonila Meço
sonila meco
TIRANË- Unë nuk përdor tik-tok.
Një adresë ma ka hapur para tre vitesh një nga djemtë e web-it në pun...
Editorial
2 Mars 2025, 18:01
Agim Nesho
Agim Nesho
SHBA- Ukraina sot është simbol i një vendi që lufton për mbrojtjen e lirisë dhe sovranitetit të tij, i sulmua...