LIVE UPDATES
Editorial

ChatGPT, Revolucion intelektual?

Aftësia e tij për të integruar fusha të shumta njohurish, dhe për të imituar aspekte të shumta të mendimit njerëzor e bën atë një polimat në një shkallë që tejkalon ambiciet e çdo grupi njerëzish të nivelit të lartë. Të gjitha këto cilësi inkurajojnë pranimin e padiskutueshëm të çdo gjëje që gjeneron GPT dhe një lloj atmosfere magjike mbi funksionimin e tij.

28 Shkurt 2023, 11:32 Nga Henry Kissinger
ChatGPT, Revolucion intelektual?
Henry Kissinger

Një teknologji e re po përpiqet ta transformojë rrënjësisht procesin njohës tek njerëzit, që nga koha e shpikjes së shtypshkronjës. Teknologjia që shtypi Biblën e Gutenbergut në vitin 1455 e bëri mendimin abstrakt njerëzor më të komunikueshëm dhe me të shpejtë.

Por teknologjia e re po e ndryshon atë proces. Ndërsa shtypshkronja prodhoi një bollëk të mendimit njerëzor modern, teknologjia e re po arrin distilimin dhe përpunimin e tij. Në këtë proces, ajo po krijon një hendek midis njohurive njerëzore dhe të kuptuarit njerëzor.

Në rast se dëshirojmë që ta kalojmë me sukses këtë transformim, duhet të zhvillojmë disa koncepte të reja të mendimit njerëzor dhe ndërveprimit me makineritë. Kjo është sfida thelbësore e Epokës së Inteligjencës Artificiale. Teknologjia e re njihet si Inteligjenca Artificiale Gjeneruese; GPT do të thotë Transformimi Gjenerativ i Trajnuar Paraprakisht. ChatGPT, i zhvilluar në laboratorin kërkimor OpenAI, është tashmë në gjendje të bisedojë me njerëzit. Ndërsa kapacitetet e tij po bëhen gjithnjë e më të gjera, ato do të ripërcaktojnë njohuritë njerëzore, do të përshpejtojnë ndryshimet në strukturën e realitetit tonë, dhe do ta riorganizojnë politikën dhe shoqërinë.

Inteligjenca Artificiale Gjeneruese paraqet një sfidë filozofike dhe praktike në një shkallë të paprecedentë që nga fillimi i Epokës së Iluminizmit. Shtypshkronja u dha dikur mundësi studiuesve që të përsërisin shpejt gjetjet e njëri-tjetrit dhe t’i ndanin ato me të tjerët.

Një konsolidim dhe përhapje e paprecedentë e informacionit solli metodën shkencore. Ajo që kishte qenë e padepërtueshme u bë pikënisja e përshpejtimit të pyetjeve. Interpretimi mesjetar i botës, i bazuar në besimin fetar, u minua në mënyrë progresive. Mund të eksploroheshin thellësitë e Universit derisa të arriheshin kufijtë e rinj të të kuptuarit njerëzor.

Ngjashëm, Inteligjenca Artificiale Gjeneruese do të hapë një rrugë të re revolucionare për arsyen njerëzore dhe horizonte të reja për njohuritë e konsoliduara. Por ndërkohë ekzistojnë disa dallime thelbësore. Njohuritë gjatë Iluminizmit u arritën në mënyrë progresive, hap pas hapi, të ndjekur nga çdo hap i testueshëm dhe i mësueshëm.

Ndërkohë sistemet e aktivizuara nga Inteligjenca Artificiale (AI) mund të ruajnë dhe distilojnë një sasi të madhe informacioni ekzistues. Dhe në rastin e ChatGPT një sasi të madhe materialesh dhe një numër të madh librash. Mbajtja e atij vëllimi informacioni dhe përpunimi i tij është përtej kapacitetit të njeriut.

Metodat e sofistikuara të AI prodhojnë rezultate pa shpjeguar pse apo si funksionon procesi i tyre. ChatGPT vepron pas një pyetje të bërë nga një njeri. Makineria përgjigjet me tekst brenda sekondave. Ajo është në gjendje ta bëjë këtë sepse përmban të dhëna të shumta, dhe është trajnuar për përdorimin e tyre.

Kapacitetet e AI nuk janë statike. Ato zgjerohen në mënyrë eksponenciale me përparimin e  teknologjisë. Kohët e fundit, kompleksiteti i modeleve të AI është dyfishuar çdo disa muaj. Prandaj, sistemet gjeneruese të AI kanë aftësi të mbeten të pazbuluara edhe për shpikësit e tyre. Ndaj e ardhmja jonë bart tani një element krejtësisht të ri të misterit, rrezikut dhe befasisë.

Ne i kërkuam ChatGPT të shpjegonte aftësitë e veta. A mund të parashikojë të ardhmen?

Jo, u përgjigj ai. “Unë mund të jap informacion dhe t’u përgjigjem pyetjeve, vetëm në bazë të të dhënave për të cilat jam trajnuar. Unë nuk kam përvoja personale apo vetëdije, prandaj nuk jam në gjendje të bëj parashikime për ngjarjet e ardhshme”- shtoi ai.

Por a është në gjendje të bëjë gjykime probabiliste? “Unë mund të jap gjykime probabiliste bazuar në të dhënat mbi të cilat jam trajnuar. Për shembull, nëse jam trajnuar për një grup të madh të dhënash të modeleve të motit, mund të jem në gjendje të jap një gjykim probabilistik në lidhje me gjasat që të ndodhë një lloj i caktuar moti në një vend të caktuar në një ditë të caktuar. Megjithatë, është e rëndësishme të theksohet se këto gjykime probabiliste bazohen në modele dhe tendenca të të dhënave, dhe ato mund të mos pasqyrojnë gjithmonë me saktësi rezultatet e botës reale”

Ne e pyetëm ChatGPT për çështje me interes të madh për momentin, si për shembull mbi rolin e Rusisë në ruajtjen ose minimin e stabilitetit evropian. Ai dha përgjigje në dukje të menduara dhe të përmbledhura në më pak se një minutë, duke balancuar informacione kontradiktore dhe duke u përgjigjur pa u dukur se kishte një mendim të përpunuar.

Nga ana tjetër, Inteligjenca Artificiale gjeneruese duket mbinjerëzore, ose të paktën shumë e zgjeruar në aspektin e aftësive njohëse. Për përdoruesit naivë, ai mund të duket si shumë i shpejtë dhe shumë i artikuluar. Ai e lehtëson përmbledhjen dhe shqyrtimin e njohurive të botës në një mënyrë shumë më efektive sesa çdo lloj programi tjetër ekzistues teknologjik ose njerëzor, dhe këtë e bën me një gjithë-përfshirje unike.

Aftësia e tij për të integruar fusha të shumta njohurish, dhe për të imituar aspekte të shumta të mendimit njerëzor e bën atë një polimat në një shkallë që tejkalon ambiciet e çdo grupi njerëzish të nivelit të lartë. Të gjitha këto cilësi inkurajojnë pranimin e padiskutueshëm të çdo gjëje që gjeneron GPT dhe një lloj atmosfere magjike mbi funksionimin e tij.

Brenda pak ditësh nga fillimi i funksionimit të ChatGPT, më shumë se 1 milionë njerëz u regjistruan për t’i bërë pyetje. Qindra kompani janë duke punuar në teknologjitë gjeneruese me shumë investime. Më të mëdhenjtë prej këtyre modeleve janë të kushtueshme për t’u trajnuar:1 miliardë dollarë për model. Pasi të trajnohen, mijëra kompjuterë punojnë 24 orë në ditë për t’i përdorur ato.

Ky zhvillim do të ndryshojë shumë fusha, si për shembull arsimin dhe biologjinë. Aftësitë e tyre – nga shkrimi i batutave tek vizatimi i pikturave deri tek dizajnimi i antitrupave – ka të ngjarë të vazhdojnë të na befasojnë. Rëndësia afatgjatë e Inteligjencës Artificial gjeneruese i kapërcen pasojat tregtare apo edhe përparimet shkencore jokomerciale.

Nuk është vetëm gjenerimi i përgjigjeve. ChatGPT gjeneron pyetje të thella filozofike. Ai do të ndikojë tek diplomacia dhe strategjitë e sigurisë. Megjithatë, asnjë nga krijuesit e kësaj teknologjie nuk po adreson problemet që do të krijojë vetë kjo teknologji. As qeveria amerikane nuk i ka trajtuar ndryshimet dhe transformimet thelbësore që po ndodhin.

ChatGPT nuk ka një personalitet të dukshëm, megjithëse përdoruesit e tij e kanë nxitur herë pas here të veprojë si binjaku i tij i keq. Mungesa e një autori të identifikueshëm në ChatGPT e bën më të vështirë për njerëzit që të kuptojnë prirjet e tij sesa do të ishte në rastin e gjykimit të një këndvështrimit politik apo shoqëror të një qenieje njerëzore.

Arsimi në veçanti do të duhet të përshtatet me këtë revolucion të ri. Sistemet tona arsimore dhe profesionale duhet të ruajnë një vizion të njerëzve si krijesa morale, psikologjike dhe strategjike që janë unikisht të afta për të dhënë gjykime tërësore.

Makineritë do të evoluojnë shumë më shpejt sesa gjenet tona, duke shkaktuar një dislokim të brendshëm dhe një divergjencë ndërkombëtare. Ne duhet t’i përgjigjemi me maturi proporcionale, veçanërisht në filozofi dhe konceptualizëm, në nivel kombëtar dhe global. Harmonizimi global do të duhet të shfaqet ose nga perceptimi ose nga katastrofa, siç e parashikoi Emanuel Kant 3 shekuj më parë.

Ne duhet të përfshijmë një paralajmërim për këtë parashikim: Çfarë ndodh nëse kjo teknologji nuk mund të kontrollohet plotësisht? Po sikur të ketë gjithmonë mënyra për të gjeneruar gënjeshtra, fotografi false dhe video të rreme, dhe njerëzit nuk do të mësojnë kurrë të mos besojnë atë që shohin dhe dëgjojnë?  / “Wall Street Journal” – Bota.al

Shënim: Henry Kissinger shërbeu si Sekretar Amerikan i Shtetit në vitet 1973-1977. Shmid ka qenë drejtor ekzekutiv i Google në vitet 2001-11. Ndërsa Hatenlosher është dekan i Kolegjit Shvarcman të Informatikës në Institutin e Teknologjisë në Masaçusets. Ata janë autorë të librit “Epoka e Inteligjencës Artificiale dhe e ardhmja e njerëzimit”.

henry kissinger chatgpt

Sondazh

Poll
Editorial 24 Shkurt 2023, 13:17 Politico

Si e dëboi Moska Francën nga Afrika

Foto Ilustruese Flamuri francez u ul për herë të fundit në kampin ushtarak Bila Zagré në Burkina Faso të diel&eum...

Editorial 21 Shkurt 2023, 09:54 Meri Lika

Fushata e sharlatanit politik

Politikani varet nga fjala!   Në fushatë, në televizion, në Parlament, apo në takime publike, në deklaratat që jep dhe...

Editorial 17 Shkurt 2023, 12:08 Harry Bajraktari

15 vjet më parë ëndrra u bë realitet

Harry Bajraktari Kur e nisëm punën në Washington, gati askush nuk dinte emrin Kosovë – lavdi e respekt për ata që punua...

Editorial 17 Shkurt 2023, 11:55 Meri Lika

Kartonokracia

Meri Lika Shqipëria po kthehet në një vend të çuditshëm, kjo çuditshmëri e kohëve të fundit po bë...

Editorial 14 Shkurt 2023, 19:55 Meri Lika

Diktatura perfekte

Meri Lika Në vitin 1990, gjatë një takimi intelektualësh të organizuar nga Octavio Paz dhe të transmetuar në televizion,...

Editorial 8 Shkurt 2023, 10:04 Meri Lika

Kryeministri informal

Meri Lika Kishim dëgjuar për ekonomi informale, për biznes informal, për ndërtesa informale por asnjëherë nuk kishim d&e...

Berisha: Ta injorojmë narrativën e Edi Ramës, ai flet si Nuredin Dumani!

Berisha: Ta injorojmë narrativën e Edi Ramës, ai flet si Nuredin Dumani!

Dhurata Çupi: PD e vetmja forcë politike me një program për të gjitha moshat dhe target grupet!

Berisha: Do falim çdo gjobë dhe kamatë të vendosur që nga viti 1992 deri më 11 maj!

Berisha me gratë: Mediat po e censurojnë opozitën, katër TVSH-të janë njësoj!

Rama u tregon rekordet personale fermerëve në Berat: Jam piktori më i mirë mes kryeministrave

Rama replika me fermerin në Berat: Demokratët ndahen në dy kategori

Rama në Berat: Të bëhesh pjesë e BE, është si të vendosësh mushkëri të reja

Rama: Merrni kredi me 70 për qind kolateral të garantuar nga shteti

Benet Beci është i pandehur/Tom Doshi:Si mund të drejtojë fushatën një njeri që ka vjedhur qytetarët

Berisha thirrje nëpunësve të shtetit: Në takime shkoni se ju heqin nga puna, por votën mos ia jepni

Berisha: Një familje e fortë është themeli i të gjitha arritjeve tona, është kushti i mirëqenies

'Që ta çojmë tek 5-sa do votojmë 1-shin'/ Vrenozi: Më 11 maj Shqipëria përsëri do të buzëqesh!

Rama i përgjigjet biznesmenit në Përmet: Hajde bujrum, bëje ti! Unë po bëj sa mundem

Rama me bizneset e turizmit: Kush pranon paqen nuk ka kontrolle nga inspektorët!

“Thonë se kam mbaruar, s'kam çfarë them!" Rama: Pasaporta europiane është kapërcim historik

“Gjysma e burrave çyrykë!” Rama: Bëjnë moral dhe habiten pse po shkojmë në drejtimin e duhur!

Rama: Në hetim apo të dënuar kemi ato të mandatit të parë, nuk kemi asnjë të burgosur nga qeveria

"Nëse zgjedh kënetën dhe jo BE-në, je autik", Rama për LaCivita: Latifi kishte kandidat në Amerikë

Rama: Plani është që në "Shqipërinë 2030" paga mesatare për mësuesit të jetë 1200 euro

Rama takim me pensionistët:Nga dhjetori i 2024 në shkurt të 2025 kemi ndarë 165 mln euro për bonuset

Berisha: Këta të rinjtë si Enver Hoxha dhe Rama e kanë dëmtuar më shumë Shqipërinë

Berisha:Edi Rama po rrokulliset! Mos u ndikoni nga përpjekjet primitive për të manipuluar opinionin

"LaCivita është makthi i Edi Ramës"/ Berisha:Me Chris dhe gjithë ekipin e tij jemi në lidhje nonstop

"Nëse zgjedh kënetën, je politikisht autik",Berisha për deklaratën e Ramës:Ky është një superskandal

Berisha: Ata që kanë kryer akte të tilla, janë përjashtuar nga gara zgjedhore dhe janë ndëshkuar

Berisha: Do bëjmë gjithçka për rivendosjen e sigurisë ushqimore, zero tolerancë ndaj korrupsionit

Berisha: Agjencia e Sigurisë Ushqimore do ketë të gjithë kompetencat ekzekutive

Berisha: Në vend futen substanca kancerogjene nga mafia

Banori

Rama-banori

Rama-komentuesit: Europa na ka dhënë planin, të mbyllim negociatat deri në 2027!

"Pse nuk bën debat me Berishën?"/ Rama: Nuk bëhet debat me bufin e kënetës

Rama: Më 11 Maj do të marrin rezultatin më të keq që nga ’97 e këtej!

Kur e ke pasur vizitën e fundit në USA?,Rama i përgjigjet komentuesit:Kur kam pasur punë kam shkuar!

Rama: Ishte një trishtim i madh se çfarë sheh e çfarë dëgjon populli shqiptar!

Rama-banori

Banori

Komenti për fotot nudo në takimin me minorenët, Rama: O pika pika!

Rama:Kur them gjysma e burrave janë çyryk, them se të shkosh pas kënetës do të thotë të jesh gjysmak

"U garantoj se furnizimi me ujë do të jetë një përparësi absolute"/Berisha:Do falen të gjitha gjobat

Berisha në Kukës:Do hiqet trau, ky qytet do ketë një nga pallatet e sportit më të bukura në Shqipëri

Berisha në Kukës: Minimum jetik 200 euro për çdo jetim dhe për çdo fëmijë të tretë dhe të katërt!

Rama u kërkoi fëmijëve që të shohin fotot e tij nudo/ Berisha e paralajmëron: Larg duart nga familja

Berisha: Rama, biri i xhelatit të Havzi Nelës, dëboi nga Tirana përfaqësuesit e qeverisë së Kosovës

Rama me gratë në Durrës: Më 11 maj ne të shikojmë përtej kufirit të partive

Rama "këshillon" gratë dhe vajzat në Durrës: Vendosini në gjumë burrat që duan të votojnë kënetën

Rama:Të jesh në BE si emigrant nuk është njësoj si të jesh me një pasaportë europiane të Shqipërisë

Rama nga Durrësi: Imagjinoni proceset të kalojnë nga kënetë! Nuk na del llogaria...

Rama: Çyrykët thonë lloj lloj broçkullash, por BE e hap derën kur të jetë gati

Rama nga Durrësi: Ne kemi mundësi t’i mbyllim negociatat për tre vjet