LIVE UPDATES

Editorial

SHBA e ka harruar rolin që duhet të luajë në Lindjen e Mesme

Megjithëse ndikimi amerikan mund të mos jetë ai që ishte dikur, është sërish e vërtetë se asnjë vend tjetër nuk mund të zëvendësojë Shtetet e Bashkuara, si lojtar kryesor në skenën globale. Por për të ruajtur këtë ndikim, SHBA do të duhet të veprojë me mençuri dhe të shkojë më tej se sa ka bërë deri tani.

21 Tetor 2023, 14:47 Nga Fareed Zakaria
SHBA e ka harruar rolin që duhet të luajë në Lindjen e Mesme
Foto ilustruese

Kriza në Lindjen e Mesme ka zbuluar një realitet të rëndësishëm për botën. Megjithëse ndikimi amerikan mund të mos jetë ai që ishte dikur, është sërish e vërtetë se asnjë vend tjetër nuk mund të zëvendësojë Shtetet e Bashkuara, si lojtar kryesor në skenën globale. Por për të ruajtur këtë ndikim, SHBA do të duhet të veprojë me mençuri dhe të shkojë më tej se sa ka bërë deri tani.

Mendoni se sa të munguara kanë qenë Rusia dhe Kina në këtë krizë. Gjatë viteve të fundit, të dyja fuqitë janë përpjekur në mënyra të ndryshme të injektohen në rajon. Rusia ndërtoi lidhjet e veta me Izraelin. Kina ndihmoi në lehtësimin e rivendosjes së lidhjeve diplomatike midis Arabisë Saudite dhe Iranit. E megjithatë, që kur shpërtheu kriza e Gazës, asnjëra nuk ka qenë në gjendje të luajë ndonjë rol në zbutjen e tensioneve, apo në ofrimin e zgjidhjeve.

Ndërkohë, Shtetet e Bashkuara kanë qenë të angazhuara aktivisht që nga fillimi. Urdhëri i parë i Presidentit Biden ishte të dënonte sulmet terroriste të Hamasit dhe të qëndronte në solidaritet me Izraelin. Duke e bërë këtë me elokuencë, ai tani është zhvendosur në pozicionin e dhënies së këshillave për maturi. Ai u bëri thirrje izraelitëve që të mos konsumohen nga zemërimi dhe u kujtoi atyre reagimin e Shteteve të Bashkuara ndaj 11 shtatorit, duke pranuar se Uashingtoni, i konsumuar nga frika dhe zemërimi, bëri gabime.

Shpresohet se Izraeli po dëgjon. Presidenti ka të drejtë: Shtetet e Bashkuara morën një sërë vendimesh katastrofike pas 11 shtatorit, për të cilat ende po paguajnë një çmim. SHBA nxitoi të ndërtonte një burokraci të re për “sigurinë e atdheut” që përfshin qindra-mijëra njerëz dhe dy duzina organizatash. Zgjeroi dramatikisht pushtetin ekzekutiv, duke shkelur të drejtat individuale, duke zgjeruar sekretin qeveritar dhe duke sanksionuar atë që shumë do ta përshkruanin si torturë.

Strategjia ushtarake e Uashingtonit ishte gjithashtu e metë, që në krye të herës. Në vend që të fokusohej ngushtësisht te njerëzit që planifikuan dhe ekzekutuan 11 shtatorin, SHBA miratoi një qasje të gjerë dhe ambicioze që, sipas fjalëve të Presidentit George W. Bush, nuk bënte “asnjë dallim” midis terroristëve dhe “atyre që i strehojnë ata”. Kështu, vendi shkoi në luftë jo vetëm kundër al-Kaedës, por edhe kundër talebanëve, duke u përpjekur të garantonte që këta të fundit të mos sundonin më kurrë Afganistanin, një objektiv që përfshinte një luftë 20-vjeçare, të cilën Shtetet e Bashkuara e humbën. Dhe, sigurisht, shkoi më pas në luftë kundër Sadam Huseinit në Irak. Përgjigja e Uashingtonit ndaj 11 shtatorit – luftërat, burokracia etj – ka pasur një çmim, sipas një vlerësimi, prej 8 trilion dollarësh.

Mësimet për Izraelin janë të qarta. Një pushtim tokësor në Gaza është një përgjigje emocionale ndaj sulmit terrorist të Hamasit. Izraeli po përgjigjet me diçka të madhe dhe të guximshme, duke demonstruar se mund të shkojë përtej një qasjeje të vogël dhe të bëjë diçka dramatike. Por a është e mençur kjo? Një kurs i tillë do ta zhytë ushtrinë izraelite në rrugicat dhe tunelet e Gazës. Me siguri do të prodhojë edhe më shumë tragjedi humanitare në Gaza, duke zemëruar më tej vendet arabe dhe duke e kthyer opinionin botëror kundër Izraelit. Edhe nëse pas gjithë kësaj fiton, çfarë do të ketë fituar? Kush do ta qeverisë Gazën pas Hamasit? Kush do të jetë i gatshëm të pushtojë Rripin dhe të luftojë atë që sigurisht do të jetë një kryengritje kundër autoritetit të tij? Asnjë vend arab apo evropian nuk do ta merrte përsipër, kështu që do t’i bjerë Izraelit. Kishte një arsye pse një nga ushtarët më të dekoruar të Izraelit dhe figurat më të djathta politike, Ariel Sharon, zgjodhi të largohej nga Gaza.

Qëllimi i terrorizmit është të provokojë një reagim të tepruar. Përgjigja më e mirë ndaj tij është të mos humbasësh mendjen. Në të kaluarën, Izraeli u është përgjigjur shpesh sulmeve terroriste duke marrë kohën e vet, duke gjurmuar ata që në të vërtetë planifikonin dhe ekzekutonin misionet, dhe më pas duke i vrarë. Kjo ishte përgjigja e tij ndaj masakrës së Lojërave Olimpike të Mynihut të vitit 1972, ekzekutuar nga grupi palestinez “Shtatori i Zi”. Nëse Uashingtoni do t’i ishte afruar Al-Kaedës me një qasje të ngjashme strategjike, Shtetet e Bashkuara do të ishin në një pozitë shumë më të mirë sot.

Përveç këshillës së tij për maturi, Biden duhet të bëjë presion ndaj qeverisë izraelite që të sigurojë një rrugë politike për aspiratat palestineze. Për disa dekada, Shtetet e Bashkuara – nën administratën republikane dhe demokratike – shiheshin si një ndërmjetës efektiv midis dy palëve. Zyrtarët palestinezë u besuan diplomatëve amerikanë si Martin Indyk, Dennis Ross dhe Edward Djerejian, sepse ata punuan pa u lodhur për të gjetur një rrugë të negociuar për një shtet palestinez. Shtetet e Bashkuara i bënë presion OÇL-së që të hiqte dorë nga terrorizmi dhe të njihte Izraelin, por njëkohësishtt u bëri presion izraelitëve që të ndalonin ndërtimin e vendbanimeve.

Të gjitha këto përpjekje janë dobësuar pasi udhëheqja palestineze u tregua e pamend dhe Izraeli është qeverisur nga një sërë qeverish të krahut të djathtë që nuk besojnë në një zgjidhje me dy shtete, kanë shtuar vendbanimet dhe kanë mbyllur një sy ndaj gjendjes së palestinezëve. Këto janë kushte ideale për Hamasin, i cili argumenton se nuk ka zgjidhje jo të dhunshme, dhe se aktet e terrorizmit janë opsioni i vetëm.

Eshtë një përpjekje madhore për diplomacinë amerikane. Por alternativa është që kjo krizë të acarohet, dhe tani ajo mund të rezultojë kollaj në një dhunë, që do të jetë edhe më e keqe se sa ajo që po shohim tani. / The Washington Post – Bota.al

fareed zakaria lufta izrael-palestine

Sondazh

Poll
Editorial 15 Tetor 2023, 11:25 Ben Blushi

Pse fiton Kombëtarja e Shqipërisë ?

Shqiptarët luajnë futboll prej gati 100 vitesh, por asnjëherë ata nuk kanë fituar kaq shpesh dhe kaq lehtësisht, si kohët e...

Editorial 11 Tetor 2023, 11:08 Ditmir Bushati

Rendi i ngrirë

Kur një grup i armatosur rëndë sulmoi policinë në veri të Kosovës më 24 shtator, duke vrarë një polic dhe du...

Editorial 10 Tetor 2023, 11:11 Ben Blushi

Hamasi, Izraeli dhe Kosova

Sulmi mizor që kreu Hamasi gjatë kësaj jave në Izrael po e n botën tjetër në dy pjesë. Një palë dënojn...

Editorial 8 Tetor 2023, 11:20 Ditmir Bushati

Të bashkuar për Kosovën

NGA DITMIR BUSHATI Bota u zgjua dje me imazhe të tmerrshme të sulmeve terroriste të Hamasit kundër Izraelit, të cilat me të dre...

Editorial 27 Shtator 2023, 10:58 Meri Lika

Plot me kundërshtarë, por pa opozitë

Gjëja më absurde që po ndodh tek ne, nga koha kur na qeveris e majta është se, edhe pse mund të jemi shumica kundër qeveris...

Editorial 25 Shtator 2023, 19:11 Ben Blushi

Fitorja e Kosovës

Ben Blushi Kosova mori një fitore të papritur, por të merituar, kur ishte në një ditë të keqe për shkak të lod...

Editorial 8 Shtator 2023, 15:12 Enton Abilekaj

Nuk ka paqe, vetëm armëpushim për opozitën

Enton Abilekaj Sali Berisha e ftoi sot Gazmend Bardhin të kandidojë për kryetar të grupit parlamentar të Rithemelimit duke i sigur...

Ilir Meta mbeti pa mandat/ Berisha: Rama e mbajti në burg për të fituar, terror politik

Ilir Meta mbeti pa mandat/ Berisha: Rama e mbajti në burg për të fituar, terror politik

Berisha: Rama është i gatshëm ta shndërrojë Shqipërinë në megaburg që të marrë mbështetje

Berisha:Betejën për denoncimin e farsës zgjedhore e kemi nisur që para zgjedhjeve me rezolutën e PPE

" E vërteta është si diamanti"/ Berisha: Kemi shumë fakte që do i denoncojmë tek ndërkombëtarët

Berisha: Faktet dhe dokumentet e farsës elektroale do i çojmë në kancelaritë Europiane dhe Senatin

Zgjedhjet e 11 majit/ Berisha: Raportet paraprake ndërkombëtare i kanë rrëzuar përtokë këto zgjedhje

"Çdo orë po sjellim fakte nga masakra elektorale"/ Berisha: PD po përgatit luftën e fuqishme

"Braçeeee", numëruesi njofton votat me të bërtitura, shpërthejnë të qeshurat në KZAZ-në në Tiranë

Berisha: Zgjedhjet e 11 majit u karakterizuan nga blerja publike më masive në tërë historinë

Berisha nuk njeh rezultatin e zgjedhjeve: U diktuan nga krimi dhe bandat e qeverisë

Do të japë dorëheqjen apo do të qëndrojë në krye të PDsë?Berisha:Këtë betejë kush e nisi do e bitisi

Berisha lajmëron protestë pas rezultatit të zgjedhjeve më 16 maj: Do të jetë paqësore

Raporti i OSBE/OHDIR: Në Shqipëria do të bëj progres në BE, të adresohen rekomandimet tona

Zgjedhjet e 11 majit/ OSBE/OHDIR: Ka nevojë për progres. Raporti i plotë do dalë në qershor

OSBE/OHDIR: Zgjedhësve nuk iu dha shansi të dëgjonin një shkëmbim të ideve

Zgjedhjet e 11 majit, OSBE/OHDIR nxjerr raportin paraprak: Nuk u respektuan procedurat

"Ta harrojnë!" Berisha paralajmëron mosnjohjen e zgjedhjeve: Vetëm Ai lart mund të ndalojë PD-në

"Çdo votë duhet të numërohet, ky është qëndrimi ynë!" Berisha: Opozita nuk do mbyllë sytë

Berisha për rezultatin në zgjedhje: Ndërhyrje! Xhabaftët, Poja, Suel Çela, nuk ka asgjë të fshehtë

Ndodh çudia në Mirditë! Kutia me materiale zgjedhore mbërrin në KZAZ nr.14 pa kapak

Berisha: Krahas zyrës së Braçes është zbuluar dhe një tjetër në Astir

Nisja e numërimit të votave/Berisha deklaratë për mediat: Exit Poll-et e para si Memorandumi i Kuçit

Përfundon votimi, Berisha: Populli ka folur në mënyrë vendimtare

Berisha: Në Durrës, bandat e Pojës dhe Troplinit vërshuan drejt KZAZ-ve, për të ndikuar në rezultat

Braçe flet për mediat, truprojat e tij intimidojnë gazetarët

"S'të jap llogari ty fare", Braçe përplaset me gazetaren, Ambrozia Meta: Nuk largohem!

U kapën nga mbështetësit e PD-së, momenti kur patronazhistët socialistë largohen 'skëterrë' nga zyra

Pas disa telefonatash dhe mbi një orë vonesë, mbërrin policia në zyrën e patronazhimit në Tiranë

Sherr masiv në Tiranë mes demokratëve dhe zyrtarëve të PS-së, policia 'injoron' thirrjet e Këlliçit

"Më kapi Luan Tollozhina për gryke",e moshuara në Pogradec: Më tha fjalët që s’ka bir nëne t’i thotë

“E fshiva, e fshiva”- Qytetari kapet mat duke fotografuar votën në Librazhd

U dhunua nga Luan Tollozhina, komisioneri i PS: Më shau nga nëna! Në çdo zgjedhje kështu ka bërë

Ndodh edhe kjo në Memaliaj, komisionerët e PD-së kapin patronazhistin duke orientuar votuesit

"Kush shkel ligjin, do bëhet përgjegjës!" Berisha: Sot sovrani jep një verdikt historik!

Berisha falënderon qytetarët që kanë votuar deri tani dhe bën thirrje: Votoni sa më shumë

Rama: Votoni me qetësi e durim dhe me bindjet tuaja, është detyrë qytetare

Përplasje fizike mes komisionerëve në Lushnjë, ndërhyn policia, pezullohet votimi

"Jam me katunaren time"/Rama publikon videon me bashkëshorten:Ulini durët se është heshtje zgjedhore

Noka dhe Vokshi debatojnë me qytetarët në Vorë, votuesi: Ore mashtrues! Jam unë Xhabafti, ça ka këtu

Babai i kandidatit socialist qëlloi me armë, momenti kur efektivët i marrin makinën për kontroll

Xhelal Mziu bllokon makinën e kandidatit socialist në hyrje të Peshkopisë, trafik në rrugë

Berisha: Ne që përmbysim dikur një diktaturë, ne do përmbysim këtë diktaturë

Berisha: Brenda një mandati do shlyejmë borxhin për ish-pronarët dhe ish-të përndjekurit!

Berisha: Nuk do ketë vend tjetër që të ketë taksat e ulëta si Shqipëria

Berisha:Në 100 ditë ne hedhim bazat që çdo i ri dhe e re të realizojë ëndrrën shqiptare në Shqipëri

Berisha: Nesër në pushtet do kemi bashkëpunim të ngushtë me presidentin Trump dhe kancelarin Merz

LaCivita: Shqipëria nuk mundë të lejojë më edhe një mandat të Edi Ramës

Anëtari i parlamentit britanik në takimin përmbyllës të PD-së: Fitorja është pranë!

Këlliçi: 11 maj është dita e Shqipërisë Madhështore, të grisim pasaportën e rrënimit që prodhoi Rama

Këlliçi në mbylljen e fushatës së PD: Nuk ka rrugë që na bllokon, fitorja është e jona